ترس از ارتفاع
آکروفوبیا یا همان بلندی هراسی و در اصطلاح ترس از ارتفاع می باشد . افراد زیادی به آکروفوبیا مبتلا هستند که با توجه به شدت درگیری آن ها به این اختلال از قرارگیری در ارتفاع های کم تا زیاد از سطح زمین دچار وحشت و یا ترس می شوند . در بعضی از موارد این فوبیا آنقدر حاد و شدید می شود که می تواند برای فرد خطرناک باشد و همچنین ممکن است زندگی روزمره فرد را مختل کند .
3 علت ترس از ارتفاع :
به طور کلی وجود مقدار مشخصی ترس از ارتفاع برای تمامی انسان ها و حتی حیوانات که قدرت بینایی دارند ، کاملاً طبیعی می باشد . اما در بعضی از افراد مقداراین ترس افزایش می یابد و به ترسی غیرمنطقی تبدیل می شود . ترس از ارتفاع به علت های گوناگون رخ می دهد که می‌توان این علت ها را به سه دسته تقسیم کرد :
1- رویدادها و اتفاقات آسیب زا :
دسته اول شامل اتفاقات و رویدادهایی می شود که در کودکی فرد رخ داده است . به عنوان مثال کودک تجربیاتی تلخ از قرارگیری در ارتفاع داشته باشد و یا حتی سقوط را تجربه کرده باشد . این موضوع در بسیاری از مواقع باعث می شود که فرد در بزرگسالی به بیماری آکروفوبیا مبتلا شود .
دسته دوم شامل اتفاقات و تجربیات تلخی می شود که برای دیگران در ارتفاع اتفاق می‌افتد و شخص شاهد آن است . فردی که شاهد و ناظر اتفاقات رخ داده در ارتفاع و حتی سقوط دیگران می باشد ، ممکن است به بیماری آکروفوبیا مبتلا شوند .
2- عوامل ژنتیکی :
عوامل ژنتیکی در بروز اختلال آکروفوبیا بسیار تاثیرگذار است . بدین صورت که در بسیاری از موارد والدین درجه یک فرد همچون وی به بیماری آکروفوبیا مبتلا هستند .
3- علل تربیت خانوادگی :
بسیاری از والدین که در تربیت کودکانشان حساس و وسواسی هستند ، ممکن است کودکان را از قرار گیری در ارتفاع ترسانده باشند . در بعضی از افراد ، این ترس تا زمان بزرگسالی فرد ادامه داشته باشد و تشدید پیدا کند و در نهایت به آکروفوبیا تبدیل شود .
علائم ترس از ارتفاع :
افرادی که به اختلال آکروفوبیا مبتلا هستند در هنگام قرارگیری در ارتفاع از خود واکنشهای نشان می دهند . واکنش به ترس از ارتفاع مشابه واکنش به سایر ترس ها و فوبیا ها می باشد . افراد مبتلا به بلندی هراسی زمانی که در ارتفاع هستند از نظر جسمی و هیجانی از خود واکنش هایی نشان می دهند که در اینجا به شرح این واکنش ها می پردازیم :
علائم جسمی ( فیزیکی ) :
هنگام قرار گیری فرد مبتلا به بلندی هراسی در ارتفاع ، از نظر فیزیکی واکنش هایی از خود نشان می دهد . به طور مثال :
- لرزیدن بدن به خصوص لرزیدن دست ها
- گریه کردن
- افزایش ضربان قلب ( تپش قلب شدید )
- فریاد زدن
- احساس دلهره شدید
- احساس گیجی
- عرق کردن شدید بدن
- احساس وحشت شدید
- احساس بی حسی و فلج شدن بدن
- دشواری شدید در فکر کردن
- یخ کردن دست ها و پاها
علائم هیجانی و عاطفی :
زمانی که فرد مبتلا به آکروفوبیا ، از حضور در بلندی و ارتفاع مطلع می شود به طور غیر ارادی از خود واکنش های هیجانی نشان می دهد . از جمله :
- چنگ زدن به افراد و وسایل اطراف برای نگهداری خویش
- احساس عدم تعادل
- کوشش برای دوری از ارتفاع
- پایین آمدن از بلندی
- بستن چشم ها
- پایین آوردن خود
- نشستن
- چهار دست و پا راه رفتن
- زانو زدن
اجتناب از قرارگیری در بلندی :
افرادی که به ترس از ارتفاع مبتلا هستند ، از قرار گیری در ارتفاعات به شدت پرهیز می کنند . در صورتی که اگر به اجبار در ارتفاع و بلندی قرار گیرند به شدت مضطرب می شوند . این امر باعث می شود تا در زندگی افراد مبتلا به فوبیای ارتفاع نوعی اختلال به وجود آید . به طور مثال در صورتی که برای تمیزکاری منزل نیاز به بالا رفتن از نردبان باشد ، آن را به تعویق می اندازند . یا حتی از رفتن به محیط هایی که دارای پنجره های بزرگ در طبقات بالا می باشد ، اجتناب می کنند .
۵ فوبیا در کنار آکروفوبیا
افرادی که به اختلال آکروفوبیا مبتلا هستند ، ممکن است به یک یا چند فوبیای مرتبط با آکروفوبیا مبتلا شوند. که در این قسمت به شرح مختصر آن ها می پردازیم :
ایروفوبیا ( ترس از پرواز ) :
از آنجایی که در هنگام پرواز ، فرد در ارتفاع قرار می گیرد ممکن است فرد مبتلا به آکرفوبیا در حین پرواز به اختلال ایروفوبیا یا در اصطلاح ترس از پرواز مبتلا شوند . این گونه افراد از هواپیما و حتی محیط فرودگاه هراس دارند و در هنگام پرواز دچار وحشت می شوند .
باتموفوبیا ( ترس از سراشیبی ) :
بسیاری از افراد زمانی که سراشیبی تند همچون پلکان با شیب تند را مشاهده می کنند ، دچار وحشت می شود . اینگونه افراد به فوبیای باتموفوبیا یا پله هراسی مبتلا هستند . این نوع فوبیا حتی زمانی که فرد با سراشیبی مواجه نشده باشد و فقط به آن فکر می کند نیز رخ می دهد . این فوبیا معمولاً در پی آکروفوبیا رخ می دهد چرا که به ارتفاع و بلندی مرتبط می باشد .
کلایموکوفوبیا ( ترس از قرارگیری در ارتفاع )
کلایموکوفوبیا در پی باتموفوبیا رخ می دهد و کاملا به آن مربوط می شود . این فوبیا زمانی رخ می دهد که فرد قصد رفتن به بلندی و یا پایین آمدن از ارتفاع را داشته باشد . برای مثال فرد قصد دارد از پلکان بالا رود یا از سراشیبی به سمت پایین آید . از آنجایی که این فوبیا به علت حضور در ارتفاع در افراد رخ می دهد معمولاً در کنار بلندی هراسی ظاهر می شود .
ورتیگو و ایلیگوفوبیا :
ورتیگو ( احساس سرگیجه ) ، نوعی اختلال می باشد که فرد مبتلا به این اختلال احساس گیجی ، چرخیدن به دور خود ، احساس چرخش در سر و … دارند .
( ورتیگو یک اختلال جدی می باشد در صورت ابتلا به این اختلال حتما به پزشک مراجعه کنید و اقدامات لازم را انجام دهید )
ایلیگوفوبیا نوعی اختلال می باشد که در پی اختلال ورتیگو بروز می دهد . افرادی که به این اختلال مبتلا هستند مدام ترس گسترش و افزایش سرگیجه را دارند .
ورتیگو و ایلیگوفوبیا دو اختلالی هستند که در بعضی از موارد در کنار آکروفوبیا ( ترس از ارتفاع ) رخ می دهد .
خطرات جدی فوبیای ارتفاع :
همواره خطراتی افراد مبتلا به فوبیا را تهدید می کند اما خطرات جدی تری افراد مبتلا به آکروفوبیا را تهدید می کند . چرا که این افراد زمانی که در ارتفاع قرار می گیرد یا در حال رفتن به بلندی هستند ، ممکن است حرکات غیر عادی و غیر ایمن از خود نشان دهند و یا دچار حمله پانیک شوند و اتفاقاتی که از آن می ترسند ارخ دهد .
حمله پانیک : حمله پانیک نوعی اختلال اضطرابی اسنت که به علت هجوم وحشت شدید به فرد رخ می دهد و معمولاً تا یک ساعت طول می کشد . بیشترین حملات در ۳۰ دقیقه اول رخ می دهد . حمله پانیک علائمی از جمله تپش قلب ، تعریق ، تنگی نفس ، لرزش ، از دست دادن تعادل و … دارد و گاهی این حمله آنقدر شدید می باشد که به سکته قلبی و در نهایت مرگ فرد بیمار منجر می شود .
از دیگر خطرات احتمالی که افراد مبتلا به بلندی هراسی را تهدید می کند ، می‌توان به محدود شدن فعالیت ها و زندگی شخص اشاره کرد . ابتلا به این اختلال باعث می شود تا فرد از حضور پیدا کردن در مکان هایی که در ارتفاع قرار دارند یا حتی عبور از پلکان دچار مشکل شود . همچنین در بعضی از افراد ، ابتلا به این اختلال باعث می شود تا فرد در کمترین ارتفاعات همچون بالای از نردبان دچار وحشت شوند و زندگیشان مختل شود .
تست ترس از ارتفاع (آکروفوبیا) :
هر فردی که از قرارگیری در ارتفاع هراس دارد مسلماً به آکروفوبیا مبتلا نمی باشد . برای تشخیص ابتلا به آکروفوبیا لازم است به بک روانشناس بالینی مراجعه کنید . در ابتدا روانشناس از شما می خواهد تا احساس خود و علائم خود زمان قرارگیری در ارتفاع را شرح دهید . سپس از شما تست های مربوط به آکروفوبیا گرفته می شود . در صورتی که یک یا چند علامت از علائم زیر را داشته باشید ، شما به آکروفوبیا مبتلا هستید و می بایست تحت درمان قرار گیرید .
این علائم عبارت است از :
- از غیر منطقی و غیر عقلانی بودن ترس خود مطلع است .
- بیمار از قرارگیری در ارتفاع و بلندی احساس وحشت و هراس شدید دارد .
- ترس از بلندی زندگی روزانه شخص را مختل کرده است .
- بیماری بیش از اندازه به اتفاقاتی که در بلندی رخ می دهد ، فکر می کند و نگران آن است .
- در صورتی که یک یا چند علامت از علائم فوق بیش از شش ماه ادامه پیدا کند می توان فرد را مبتلا به آکروفوبیا دانست .
درمان آکروفوبیا ( ترس از ارتفاع ) :
پس از تشخیص ابتلا به آکروفوبیا ، روانشناس می بایست در اسرع وقت به درمان فرد بیمار اقدام کند . برای درمان آکروفوبیا روش های مختلفی وجود دارد که روانشناس خوب با توجه به شرایط بیمار یکی از روش های درمان را انتخاب می کند . در این قسمت به شرح مختصر روش های درمان را بیان می پردازیم :
مواجه شدن با منبع ترس :
رایج ترین روش درمان بلندی هراسی که از گذشته تا به امروز بسیار مورد استفاده قرار گرفته و مواجه شدن تدریجی با منبع ترس می باشد . در این روش ابتدا روانشناس تکنیک های تن آرامی را به بیمار آموزش می دهد تا در بر ترس خود غلبه کند . سپس به تدریج بیمار با ارتفاع های کم تا زیاد مواجه می کند و در نهایت بیمار می تواند به راحتی با بلندی مواجه شود . به طور مثال روی نردبان بایستد ، از پلکان بالا رود و همچنین بر روی بلکن و پشت بام بایستد و … .
به علاوه پخش فیلم از ورزش هایی که در ارتفاع انجام می شود همچون کوهنوردی ، بندبازی ، بانجی جامپینگ و … می تواند در درمان بیماری موثر واقع شود .
واقعیت مجازی :
امروز در بسیاری از مواقع به جای مواجه کردن بیمار با منبع ترس ، از واقعیت مجازی استفاده می کنند . بدین صورت که بیمار با استفاده از هدست ، نمایشگر سربند و سیستم ردیابی با محیطی مجازی در ارتفاع مواجه می شود . زمانی که هدست و نمایشگر روی سر بیمار قرار می گیرد ، با حرکت سر بیمار و تغییر موقعیت وی در واقع در دنیای مجازی به اطراف نگاه می کند و تغییر موقعیت پیدا می کند . بدین صورت که بیمار در ارتفاعی قرار دارد و زمانی که به پایین نگاه می کند ، خود را در بلندی حس می کند . همچنین با تغییر سر بیمار تصویر تغییر می کند . در این حین روانشناس واکنش های فرد بیمار همچون ضربان قلب ، تنفس ، سردی بدن ، گر گرفتگی بدن و … را مورد بررسی و ارزیابی قرار می دهد . روانشناس این بررسی را به روش بیوفیدبک انجام می دهد . با انجام این روش ، روانشناس می تواند به اطلاعات مفیدی از قبیل منشا آکروفوبیا ، سطح پیشرفت آکروفوبیا و … دست پیدا کند . این روش باید طی دفعات و جلسات متعدد انجام شود تا ارتفاع برای فرد بیمار عادی شود و در واقع به آن عادت کند که بتواند به راحتی با ارتفاع و بلندی مواجه شود .
رفتار درمانی شناختی :
بعضی از بیماران مبتلا به آکروفوبیا ممکن است برای مواجه سازی آمادگی لازم را نداشته باشند . برای همین منظور روانشناس می کوشد با رفتار درمانی شناختی (CBT) بیمار را با ناسازگاری ها ، افکار منفی و ناخوشایند و ذهنیت های منفی در رابطه با ترس غیرمنطقی از ارتفاع آشنا کند . این روش طی جلسات متعدد انجام می شود و پس از آمادگی ، بیمار می تواند از روش واقعیت مجازی و مواجه سازی استفاده کند .
درمان دارویی :
به طور کلی هیچ گونه دارو و قرصی برای درمان بلندی هراسی وجود ندارد . اما در بعضی از افراد مبتلا به آکروفوبیا که میزان استرس و اضطراب آن ها زیاد می باشد ، داروهای ضد استرس و اضطراب برای آن ها به صورت کوتاه مدت تجویز می شود . این داروها فقط میزان استرس و اضطراب آن ها را التیام می بخشد و تاثیری در درمان آکروفوبیا ندارد .
دیدگاه خود را بنویسید