اختلال روان پریشی 

روان پریشی نوعی اختلال روانی غیر طبیعی می باشد که بر عملکرد مغز بیمار تاثیر گذاشته و فرد بیمار دچار توهمات شدید  شده و از واقعیت فاصله زیادی می گیرد.

هذیان و توهم دو مشخصه اصلی اختلال روان پریشی می باشند که توهم در افراد بیمار به دو گونه شنیداری و دیداری دیده می شود.

هنگامی که فرد بیمار دچار توهم شنیداری می شود صداهای مختلفی مانند صدای خنده،گریه ،فریاد و …که اصلا وجود ندارند را می شنود و اگر دچار توهم دیداری شود نیز چهره ها و اجسامی را می بیند که وجود ندارند.

این اختلال معمولا در سنین نوجوانی و جوانی شکل می گیرد و پسیکوز،سایکوسیس و سایکوز از دیگر نام های اختلال روان پریشی می باشند.

انواع روان پریشی:

برخی از انواع روان پریشی ها بر اثر شرایط خاصی ایجاد می شوند که شامل موارد زیر است:

اختلال روان پریشی مختصر( روان پریشی گذرا):

اختلال روان پریشی گذرا ، که گاهی اوقات روان پریشی واکنشی مختصر نیز خوانده می شود ، می تواند در دوره افسردگی و استرس شدید فردی مانند مرگ یکی از اعضای خانواده رخ دهد. که در این زمان فرد نیاز به مشاوره افسردگی نیز دارد.

کسی که روان پریشی گذرا یا کوتاه مدت را تجربه می کند ، بسته به نوع و شدت  استرس ، معمولا  طی چند روز تا چند هفته بهبود یافته و درمان می شود.

روان پریشی ناشی از مصرف مواد مخدر:

روان پریشی می تواند با استفاده از الکل یا مواد مخدر ، از جمله محرک هایی مانند متا آمفتامین و کوکائین ایجاد شود. داروهای توهم زا مانند LSD اغلب باعث می شود افراد بیمار چیزهایی را ببینند که در واقع وجود ندارند ، اما این اثر موقتی است. برخی از داروهای تجویز شده مانند استروئیدها و محرک ها نیز می توانند باعث روان پریشی شوند.

افرادی که به مصرف الکل و برخی از داروهای خاص اعتیاد دارند، اگر مصرف آن ها را به طور ناگهانی قطع کنند ، می توانند علائم روان پریشی را تجربه کنند.

روان پریشی ارگانیک:

آسیب به سر یا بیماری یا عفونت که بر مغز تأثیر می گذارد می تواند علائم روان پریشی را ایجاد کند.

دلایل اختلالات روان پریشی:

اختلالات روان پریشی می تواند بر اثر استرس ، مصرف مواد مخدر یا الکل ، ایجاد شوند. آنها همچنین می توانند به تنهایی ظاهر شوند. در انواع اختلالات زیر ممکن است علائم روان پریشی دیده شود:

اختلال دو قطبی:

اگر کسی به اختلال دوقطبی مبتلا باشد، خلق و خوی او از حالت پرانرژی و سرحال به حالت بی حال و کسل تغییر می کند. آنها ممکن است احساس فوق العاده خوبی داشته و معتقد باشند که قدرت ویژه و توانمندی دارند.

اما هنگامی که خلق و خوی آنها افسرده است ، ممکن است فرد علائم روان پریشی داشته باشد که باعث شود آنها عصبانی ، غمگین شوند.

روان پریشی پس از زایمان:

تحقیقات نشان داده است که از بین هر ۱۰۰۰ زن پس از زایمان،معمولا ۱ نفر آن ها به روان پریشی پس از زایمان مبتلا می شود.

این اختلال برای زنانی که خود مبتلا به بیماری های روانی دیگر همچون افسردگی پس از زایمان می باشند،تاثیر بیشتری دارد.

بیماری جسمی و آسیب دیدگی :

هنگامی که تب شدید ، آسیب به سر ،کیست و تومور مغزی ،HIVو مسمومیت با سرب یا جیوه داشته باشید ، ممکن است چیزهایی را ببینید یا بشنوید. اگر به بیماری آلزایمر یا پارکینسون مبتلا هستید ، ممکن است دچار توهم نیز شوید.

ضربه روحی:

گاهی ممکن است اتفاقات تلخی را مانند استرس ،مرگ عزیزان،سو استفاده و …تجربه کنید و‌ از نظر روحی و روانی آسیب ببینید که  این عوامل فراهم‌ کننده زمینه اختلالاتی مانند روان پریشی هستند.

مصرف مواد مخدر و الکل:

نوشیدن مقدار زیادی الکل و ترک ناگهانی ممکن است منجر به اختلال روان پریشی شود.

گاهی اوقات استفاده از داروهای تفریحی مانند:

حشیش

کوکائین

متا مفتامین

LSD

کتامین

اگر قبلاً روان پریشی را تجربه کرده اید ، استفاده از داروهای مخدر می تواند علائم را بدتر کند ، به خصوص اگر به مقدار بالا مصرف کنید.

تحقیقات نشان داده است که دوپامین تاثیر بسیاری در روان پریشی دارد به طوری که کاهش اثرات دوپامین در مغز ،نشانه های روان پریشی را بهبود می بخشد.

کمبود خواب و تغذیه:

اگر دچار کمبود خواب و تغذیه هستید امکان دارد که گاهی اوقات دچار توهم شوید زیرا بر اثر گرسنگی قند خون پایین داشته و بر اثر کم خوابی انرژی لازم را دریافت نمی کنید.

ژنتیک:

اگر پدر ،مادر،خواهر یا برادری داشته باشید که روان پریشی را تجربه کرده باشند ، احتمال آنکه شما دچار روان پریشی شوید بیشتر است ، اما محققان مطمئن نیستند که چرا این اتفاق می افتد.

علائم روان پریشی:

روان پریشی شامل یک سری علائمی است که بر افکار ، احساسات و رفتارهای فرد تأثیر می گذارد. علائم روان پریشی معمولاً به دو دسته تقسیم می شوند: علائم “مثبت” و “منفی”.

علائم مثبت تغییراتی در افکار و احساسات است که به تجربیات فرد اضافه می شود به عنوان مثال ، پارانویا یا شنیدن صداها اما علائم منفی مواردی است که از بین می رود یا کاهش می یابد به عنوان مثال ، کاهش انگیزه یا کاهش شدت احساسات.

علائم مثبت روانپریشی 

• فرد بیمار  دائما احساس می کند که تحت پیگیری و  تحت نظر است.
• به این که علیه او توطئه شده است اعتقاد دارد.
• معتقد است که توانایی ها و قدرت های خاصی دارد.
• متقاعد شده که برخی از مناظر یا اصوات به طور خاص به طرف او هدایت می شود یا پیام پنهانی را به او منتقل می کند به عنوان مثال :گوینده تلویزیون شخصاً از او انتقاد می کند.
• تصور می کند که  توسط نیروها یا افراد دیگر کنترل می شود.
• تصور می کند که دیگران از افکار و‌ اهداف او آگاه هستند و گاهی قصد تقلید از او را دارند.
• گاهی اوقات خود را مسئول یک رویداد منفی می دانند به عنوان مثال :زمین لرزه ، سقوط هواپیما،زلزله‌ و …

علائم منفی اختلال روانپریشی :

علائم منفی کاهش عملکردهای طبیعی را از بین می برند.این علائم اغلب کمتر از علائم مثبت مشهود هستند و نیاز به ارزیابی دقیق دارند.

• چهره های بی بیان و بی نمایش
• کاهش یکنواخت و کاهش کلی گفتار
• مشکلات در فکر کردن یا ایده پردازی
• کاهش توانایی برای شروع کارها
• کاهش انگیزه
• عدم علاقه به افراد دیگر
• ناتوانی در احساس لذت
• عدم خودانگیختگی

تشخیص روان پریشی:

اگر علائم روان پریشی دارید ، بهتر است سریع تر به روانشناس و یا روانپزشک مراجعه کرده  و مورد ارزیابی قرار گیرید.در نظر داشته باشید که تشخیص سریع تر به درمان کمک بسزایی می کند.

هیچ آزمایشی برای تشخیص مثبت روان پریشی وجود ندارد. با این حال روانشناس خوب در مورد علائم و دلایل احتمالی ابتلای شما به روان پریشی سوال هایی در نظر می گیرد که

به عنوان مثال  ممکن است از شما بپرسد:

آیا شما دارویی مصرف می کنید؟

آیا شما مواد غیرقانونی مصرف کرده اید؟

حالات شما چگونه بوده است ؟

نحوه عملکرد روزمره شما  به عنوان مثال ، اینکه آیا هنوز کار می کنید؟

آیا شما سابقه خانوادگی در زمینه بهداشت روان مانند اسکیزوفرنی دارید؟

در مورد جزئیات توهمات خود ، مانند اینکه آیا صداهایی را شنیده اید؟

درباره جزئیات توهمات شما ، مانند اینکه آیا احساس می کنید افراد شما را کنترل می کنند؟

روانشناس شما ارزیابی کاملی را برای کمک به شناسایی و تشخیص هرگونه بیماری زمینه ای سلامت روان که می تواند باعث علائم شما باشد ، انجام می دهد. این امر هنگام برنامه ریزی برای درمان روان پریشی به شما کمک می کند.

درمان روان پریشی:

درمان روان پریشی مانند درمان برخی اختلالات دیگر شامل مجموعه ای از درمان ها و داروها باشد.

در مواردی که بیماری در فرد شدت یافته باشد،بیمار بستری شده و تحت مراقبت قرار می گیرد.

آرام سازی سریع:

گاهی اوقات افرادی که روان پریشی را تجربه می کنند ممکن است تحریک شوند و در معرض آسیب دیدن خود یا دیگران قرار بگیرند.

در این موارد ممکن است لازم باشد که آنها به سرعت آرام شوند. به این روش آرام سازی سریع گفته می شود.

گاهی پزشک یا پرسنل برای آرامش سریع بیمار  یک داروی سریع یا داروی مایع تجویز می کنند.

داروهای ضد روان پریشی:

داروهای ضد روان پریشی معمولاً به عنوان اولین راه برای درمان روان پریشی توصیه می شوند.

آن ها با جلوگیری از اثر دوپامین ، ماده شیمیایی منتقل کننده پیام در مغز ، کار می کنند.

با این حال ، آنها برای همه مناسب و موثر نیستند ، زیرا عوارض جانبی می تواند به طور متفاوتی بر افراد تأثیر بگذارد.

به ویژه ، داروهای ضد روان پریشی در افرادی که مبتلا به صرع هستند ، از نزدیک تحت کنترل قرار می گیرند.

افرادی که به بیماری های قلبی عروقی مبتلا هستند ،بیماری هایی که بر قلب ، رگ های خونی یا گردش خون تأثیر می گذارند ، مانند بیماری های قلبی نیز تحت نظارت دقیق قرار می گیرند.

مبتلایان به اسکیزوفرنی ممکن است مجبور باشند که مادام العمر دارو مصرف کنند.

داروهای ضد روان پریشی معمولاً می توانند طی چند ساعت پس از استفاده احساس اضطراب را کاهش دهند ، اما ممکن است چندین روز یا چند هفته طول بکشد تا علائم روان پریشی مانند توهم یا افکار هذیانی کاهش یابد.

عوارض دارو های ضد روان پریشی

• خواب آلودگی
• لرزیدن و لرزیدن
• افزایش وزن
• بی قراری
• کشیدگی عضلات و اسپاسم
• تاری دید
• سرگیجه
• یبوست
• از دست دادن میل جنسی
• خشک شدن دهان

مصرف داروهایی را که برای شما تجویز شده است هرگز متوقف نکنید ، مگر اینکه توسط یک متخصص مراقبت بهداشتی واجد شرایط و مراقبت از شما توصیه شود.

قطع ناگهانی داروی تجویز شده می تواند باعث بازگشت علائم شما شود.

سوالات متداول

آیا روان پریشی یک اختلال ارثی است؟

نمی توان به طور کامل آن را به ویژگی های موروثی مرتبط دانست‌. اما در صورت وجود زمینه های خانوادگی، احتمال ابتلای سایر افراد خانواده نیز افزایش خواهد یافت.

با افراد مبتلا به روان پریشی چگونه باید رفتار کرد؟

در صورتی که با فردی مبتلا به روان پریشی سر و کار دارید، لازم است با مراجعه به مشاور و روانشناس، آموزش های لازم را دریافت کرده تا بتوانید در مواقع ضروری، رفتار مناسبی داشته باشید.به یاد داشته باشید که آن ها بیش از هرچیز نیازمند درک متقابل و همدلی اند و به هیچ وجه نباید به واسطه علائمشان، مورد تمسخر یا آزار قرار گیرند.

درمان قطعی روان پریشی چگونه امکان پذیر است؟

بیماران مبتلا به روان پریشی غالبا تا پایانعمر با آن دست و پنجه نرم کردن و درمان را ادامه می دهند. درمان اگرچه می تواند به کاهش علائم و بهبود شرایط عمومی آن ها کمک کند، ممکن است نتواند به شکل کامل اختلال را از بین ببرد.