اختلال شخصیت ضد اجتماعی

اختلال شخصیت ضد اجتماعی یا سایکوپات نوعی اختلال شخصیتی و روانی است.مشخصه اصلی افراد مبتلا به آن نداشتن حس همدلی ،نادیده گرفتن حقوق و احساسات دیگران ،نداشتن احساس گناه و پشیمانی از انجام کارهای غلط، زیر پا گذاشتن قوانین ،دروغگویی، رفتارهای خشن و تهاجمی است.این اختلال از دوران جنینی فرد در شکم مادر وجود دارد و ریشه در ژنتیک او دارد.

شخصیت و رفتارهای فرد در دوران کودکی و بزرگسالی تحت تاثیر این بیماری قرارمی گیرد و زندگی او را از حالت نرمال خارج می‌کند.نرخ شروع این اختلال بین 1 تا 2 درصد جامعه است. در مردان به خصوص در مردانی که دچار اختلالات جنسی،اعتیاد و نیز در زندانیان بیشتر می باشد.در واقع شخصیت ضد اجتماعی کسی است که از اختلال روانی مزمن رنج میبرد که باعث بروز رفتارهای اجتماعی غیرطبیعی و خشونت آمیز از طرف او می شود.

علائم و نشانه های اختلال شخصیت ضد اجتماعی

• دروغگویی، فریبکاری سوء استفاده از دیگران
• بی توجهی و بی احترامی به دیگران
• نداشتن حس همدلی
• عدم پشیمانی از انجام هر کار اشتباه و آسیب رساندن به دیگران
• اعتماد به نفس شدید و غرور و تکبر زیاد
• قوانین را نقض می‌کنند و رفتارهای مجرمانه انجام می‌دهند
• عدم مسئولیت پذیری
• انجام رفتارهای خطرناک و تهاجمی
• ناموفق در برقراری و روابط و دوستی
• فریب دادن دیگران برای پیشبرد اهداف خود

این علائم در افراد بزرگسال مبتلا به اختلال شخصیت ضد اجتماعی بروز می کند. هرچند این افراد از کودکی به این اختلال مبتلا هستند و رفتارها و علائمی که معمولا تا قبل از ۱۵ سالگی از خود بروز می دهند به شرح زیر است :

• خشونت و آسیب رساندن به حیوانات و انسانها
• انجام دزدی و سرقت
• رعایت نکردن قوانین
• فریبکاری و دروغگویی شدید

افراد مبتلا به اختلال سایکوپات در صورت درمان نشدن تا آخر عمر گرفتار این بیماری هستند و به مرور زمان این علائم در آنها تشدید می‌شود.اما صرفاً با وجود یک یا دو علائم در فرد نمی توان گفت که او یک سایکوپت است و برای تشخیص باید به یک روانشناس خوب و با تجربه مراجعه کرد.

میزان شیوع

درصد شیوع این اختلال در مردان حدود ۳ درصد و در زنان حدود 1 درصد از جامعه می باشد.بروز علائم از کودکی آغاز می شود و با افزایش سن و ورود به دوران بزرگسالی بیشتر خواهد شد.طبق تحقیقات حدود ۷۵ درصد از زندانیان به اختلال سایکوپات مبتلا هستند.این اختلال ریشه در ژنتیک و الگوی خانوادگی افراد دارد و شیوع آن در افراد درجه یک خانواده تقریباً ۵ برابر است.

علل بروز اختلال شخصیت ضد اجتماعی

شخصیت هر فرد منحصر به فرد است و تفاوت شخصیت ها به دلیل تفاوت در افکار، احساسات و رفتارهای فرد می باشد.اختلال شخصیت ضد اجتماعی بر اثر وجود چند عامل بروز می کند

تاثیرات محیطی

زندگی در محیط خانوادگی پر تنش و استرس به پیشرفت این اختلال کمک می کند.عدم حمایت خانواده و اطرافیان و جامعه باعث تشدید و یا حتی بروز سایکوپاتی می‌شود.در این موارد می‌توان برای جلوگیری از بروز یا تشدید آن از مشاوره خانواده نیز استفاده کرد.

عوامل ژنتیکی (ارثی)

نشانه ها و ویژگی های یک شخصیت ضد اجتماعی ریشه در ژنتیک فرد دارد.دانشمندان و محققان در طی بررسی‌ها و تحقیقات بر روی ژن این افراد پاسخ های فیزیولوژیکی را یافتند که فقط در افراد سایکوپات رخ می‌دهد. به طور کلی در این افراد استرس و اضطراب بسیار کم است و واکنش بسیار ضعیفی نسبت به اتفاقات پیرامون خود دارند.

آناتومی مغز

قسمتی از ساختار مغز انسان که قضاوت و برنامه‌ریزی را کنترل می کند در افراد مبتلا به اختلال شخصیت ضد اجتماعی متفاوت است .بخشی از مغز که رفتارهای خشونت آمیز را کنترل می‌کند هم در این افراد متفاوت می باشد .همچنین تغییرات در ساختار مغزی یکی از دلایل اصلی بروز شخصیت ضد اجتماعی و سایکوپاتی می باشد.

عوامل خطر

عواملی در بروز و تشدید این اختلال وجود دارند که عبارتند از :

• سابقه خانوادگی یا وجود فردی در خانواده با اختلال شخصیت ضد اجتماعی و اختلالات شخصیتی دیگر و بیماری های روانی
• اختلالات رفتاری کودکی
• نادیده گرفته شدن و عدم حمایت فرد در دوران کودکی
• زندگی خانوادگی همراه با خشونت و بی ثباتی و از هم پاشیده در کودکی
• بی توجهی و تنبیه بیش از حد کودک
• زندگی در فقر و در خانواده‌ای با فرهنگ و سواد پایین
• وجود والدین مبتلا به بیماری های روانی
• قرار گرفتن در معرض کودک آزاری

عوارض اختلال سایکوپات

• کودک آزاری و همسر آزاری
• اعتیاد به الکل و مواد مخدر
• افتادن به زندان
• آدم کشی و خودکشی
• داشتن اختلالات روانی و شخصیتی دیگر مثل افسردگی،اضطراب اجتماعی،اختلال دوقطبی و اختلال شخصیت خودشیفته
• بی خانمانی ،فقر مالی و اجتماعی
• مرگ زودهنگام در اثر رفتارهای خشونت‌آمیز

زندگی با فرد مبتلا به اختلال شخصیت ضد اجتماعی

این افراد با رفتارها و واکنش های خود اطرافیان و اعضای خانواده خود را آزرده می‌کنند و حتی از کارهایی که انجام می دهند و باعث آسیب به دیگران و خشونت می شوند هرگز احساس پشیمانی نمی‌کنند .اما وقتی چنین فردی در خانواده وجود دارد هم او و هم شما نیاز به کمک خواهید داشت. می توانید به روانشناس مراجعه کنید و همچنین از مشاوره خانواده استفاده کنید.روانشناس  با شناخت و تجربه‌ای که در زمینه بیماری ها و اختلالات روانی و شخصیتی دارد به درمان و بهبودی این افراد می پردازد و به شما آموزش می دهد که در زمان مواجهه با خشونت و پرخاشگری فرد سایکوپات چگونه از خود محافظت کنید و با او برخورد کنید.

تشخیص سایکوپات

مبتلایان به اختلال شخصیت ضد اجتماعی یا سایکوپات خودشان هیچ گاه برای درمان مراجعه نمی‌کنند و معمولاً از طرف اطرافیان و خانواده به پزشک ارجاع داده می شوند.زیرا این افراد قبول نمی‌کنند که مشکل دارند و نیاز به درمان دارند. البته عدهی کمی از آنها به دلیل عوارض این بیماری مثل اضطراب،افسردگی و … به روانشناس مراجعه می‌کنند. باید در نظر داشت که علایم سایکوپاتی در همه افراد مبتلا یکسان نیست. پس از مراجعه به روانشناس تشخیص بر پایه چند مورد انجام می‌شود.اول،ارزیابی و تست های روان شناختی که بررسی احساسات،عواطف افکار،رفتار و سوابق خانوادگی فرد می‌پردازد.دوم، سوابق پزشکی و شخصی فرد بررسی می‌شود.سوم،بررسی علائم فرد بر اساس راهنمای اختلالات روانی ثبت شده آمریکا.

تشخیص این بیماری کار ساده‌ای نیست زیرا افراد مبتلا به این بیماری بسیار آگاه و هوشیار هستند. بنابراین باید برای تشخیص به روا‌شناسی متخصص و متبحر در این زمینه مراجعه کرد. همچنین تشخیص سریع و زودهنگام اختلال شخصیت ضد اجتماعی می‌تواند تاثیرات مثبتی در درمان و بهبود فرد مبتلا داشته باشد.

درمان اختلال شخصیت ضد اجتماعی (درمان سایکوپات)

درمان این اختلال نیاز به زمان کافی و روش های درمانی موثر دارد.برای این کار به یک فرد متخصص در زمینه سلامت روان که تجربه کافی در درمان این گونه اختلالات داشته باشد مراجعه کنید.درمان سایکوپاتی و نتایج درمان با توجه به علائم، شدت آن، شرایط خاص هر بیمار و میزان تمایل به علاقه او به بهبود بستگی دارد. از جمله روش های درمان سایکوپات می‌توان به روان درمانی و دارودرمانی اشاره کرد که در ادامه به آن می پردازیم.

روان درمانی

روان درمانی یکی از روش های درمان اختلال شخصیت ضد اجتماعی است.برای اینکه روان درمانی به خوبی پاسخ دهد بهتر است درمانگر یک سری قوانین و محدودیت ها را برای بیمار و وضع کند.در طول دوره درمان روانشناس با وضع این قوانین به بیمار کمک می کند تا خشم ،عصبانیت و رفتارهای خشونت آمیز خود را کنترل کنند و سعی در رفع آنها داشته باشد و عادت های رفتاری مثل اعتیاد به الکل و مواد مخدر را ترک کند ،مشکلات مربوط به سلامت خود را بهبود بخشد.روان درمانی در این زمینه بسیار موثر است.

اگر علایم بیمار به حدی و شدت یافته باشد تنها روان درمانی پاسخگو نیست و باید از دارو درمانی هم زیر نظر درمانگر استفاده کرد.

 دارو درمانی

تاکنون دارویی برای درمان اختصاصی اختلال شخصیت ضد اجتماعی ساخته نشده است ولی برای بهبود برخی از شرایط و عوارض ناشی از این اختلال مثل افسردگی، اضطراب و خشونت با تجویز پزشک می توان برخی از داروها را استفاده کرد.تجویز دارو برای اینکار باید بسیار با دقت انجام شود زیرا مصرف دارو خودش باعث اعتیاد در فرد مبتلا میشود.

چه زمانی به روانشناس مراجعه کنیم؟

زمانی که علائم فیزیکی و رفتاری در فرد مبتلا بروز می کند و شخص دلیل این علایم را نمی‌داند به پزشک مراجعه می‌کند. وقتی پزشکی علت دقیق این رفتارها و علائم را پیدا نکند فرد را به روانشناس ارجاع می دهد.بهتر است فرد در زمان مراجعه با یکی از اعضای خانواده خود به روانشناس مراجعه کند زیرا می تواند به برخی سوالات روانشناس در رابطه با او به درستی پاسخ دهد و در این پروسه درمانی به او کمک کند. بهترین زمان برای مراجعه به روانشناس و شروع درمان بعد از مشاهده اولین نشانه های این بیماری است.

سخن آخر

در نهایت اینکه فرد مبتلا به اختلال شخصیت ضد اجتماعی زندگی اطرافیان و خانواده را تحت تأثیر قرار می‌دهد. مهمتر از همه زندگی و آینده خود فرد تنها به درمان و بهبود این اختلال بستگی دارد.اگر خود شما یا یکی از اطرافیان تان به سایکوپاتی مبتلا هستید بهتر است هر چه سریعتر برای درمان به یک روانشناس خوب و متخصص مراجعه کنید.

سوالات متداول

آیا می توان از ابتلا به اختلال شخصیت ضد اجتماعی پیشگیری کرد؟

بسیاری از زمینه ها و دلایل بروز اختلال شخصیت ضد اجتماعی، با عوامل ژنتیکی و ویژگی های مغزی فرد مرتبط است و ختی می توان گفت برخی افراد با این اختلال متولد می شوند. با این حال، توجه به شیوه های تربیتی و محیط خانواده، می تواند تا حدی در پیشگیری و کاهش علائم فرد موثر باشد.

کدام داروها در درمان شخصیت ضد اجتماعی موثر اند؟

استفاده از داروها به منظور درمان و کاهش علائم این اختلال، بر عهده درمانگر است و بر اساس سطح علائم و زمینه های بروز اختلال در فرد، تجویز می گردد. مصرف خودسرانه داروها ممکن است اثرات سوئی بر سلامت مبتلایان داشته باشد.

آیا زندگی با افراد مبتلا به شخصیت ضد اجتماعی خطرناک است؟

این امر بستگی به سطح علائم و شدت اختلال در فرد مبتلا دارد. مبتلایانی که تمایل شدید به خشونت دارند، می توانند موجب آزار خانواده خود شوند. به طور کلی، در صورتی که نتوان فرد را برای شروع یا ادامه درمان مجاب کرد، لازم است خانواده وی آموزش های لازم به منظور مدیریت زندگی و علائم فرد مبتلا را دریافت کنند.