فرق روانشناس و روانپزشک چیست؟
زمانی که صحبت از روانشناس و روانپزشک می شود، بسیاری از افراد این دو تخصص را از یک دیگر مجزا نمی دانند و بر این باورند که تفاوتی با یک دیگر ندارند. در صورتی که روانپزشک و روانشناس، علی رغم شباهت های بسیاری که دارند در نوع تحصیل، نوع خدماتی که ارائه می دهند، روش درمانی که استفاده می کنند و… تفاوت های بسیاری با یک دیگر دارند.
در این قسمت برای آشنایی هر چه بهتر با تفاوت های روانشناس و روانپزشک، در ابتدا این دو تخصص را مورد بررسی و ارزیابی قرار می دهیم و در نهایت تفاوت های اصلی روانپزشک و روانشناس را ارزیابی می کنیم. با ما همراه باشید….
روانشناس کیست؟
به طور کلی روانشناس، فردیست متخصص که در رشته روانشناسی تحصیل کرده است و آموزش های لازم در رابطه با مسائل روانشناختی، انواع اختلالات روانی، مسائل و مشکلات رفتاری و عاطفی و سایر موارد را به صورت کامل کسب کرده است.
اگر بخواهیم روانشناسان را از نظر تحصیلات و آموزش بررسی کنیم، می توان گفت که به طور میانگین، به مدت شش سال، مقطع کارشناسی و کارشناسی ارشد را پشت سر می گذارند و پس از آن می توانند تحصیل خود را تا مقطع دکتری ادامه دهند و یا وارد بازار کار شوند.
روانشناس، با تکیه بر دانش روانشناسی و مهارت های اکتسابی خود در طول مدت دوره آموزشی، به حل مشکلات و اختلالات روانی افراد مختلف، بهبود خلق و خو و رفتار، بهبود مشکلات عاطفی و تربیتی افراد، کمک بسیار بزرگی می کند.
مهمترین حوزه های های فعالیت روانشناسی به شرح زیر است:
- روانشناسی بالینی: در روانشناسی بالینی روانشناس به بیمار کمک می کند تا بتواند حال بد و احساسات خود را کنترل کند. همچنین راهکارهایی را ارائه می دهد که بیمار بتواند از نظر روانی بهبود پیدا کند و در مواجه با مشکلات و شرایط گوناگون، به بهترین شکل رفتار کند.
- مشاوره پیش از ازدواج: روانشناس با برگزاری جلسات مشاوره پیش از ازدواج به زوجین کمک می کند تا بتوانند شناخت بهتری از یک دیگر پیدا کنند، ارتباط بهتری با یک دیگر داشته باشد و در نهایت زوجین را برای شروع زندگی مشترک، آماده می کند.
- مشاوره پس از طلاق: روانشناس می کوشد در پروسه طلاق، زوجین را همراهی می کند. در ابتدا مشاور طلاق می کوشد تا زوجین از مشکلاتی که در زندگی مشترک خود دارند، آگاه شوند و تلاش می کند در وهله اول به بهبود شرایط کمک کند و در صورتی که شرایط را به گونه ای آنالیز کند که جدایی بهترین راه است، زوجین را برای جدایی، آماده کند.
- روانشناسی مثبت گرا: روانشناس در تلاش است که از راهکارهایی استفاده کند که به افراد برای داشتن زندگی شاد، امیدواری به آینده و ایجاد مثبت نگری، کمک کند.
- مشاوره تحصیلی و انتخاب رشته: روانشناس به دانش آموزان کمک می کند که چگونه در أمور تحصیلی خود بهتر عمل کنند و در نهایت به دانش آموزان کمک می کند تا بتوانند رشته تحصیلی مناسب خود را با توجه به شخصیت و توانمندی هایی که دارند، انتخاب کنند.
روانپزشک کیست؟
به طور کلی روانپزشک، پزشکی است که در تیم سلامت روان فعالیت دارد و آموزش های لازم در رابطه با نحوه عملکرد مغز، علائم و نشانه های بیماری های مرتبط با سیستم عصبی، تشخیص اختلالات روانی و درمان هر یک را به صورت کامل کسب کرده است.
از آنجایی که روانپزشک، یک پزشک محسوب می شود و تحصیلات پزشکی عمومی را به صورت کامل پشت سر گذاشته است، می تواند در راستای درمان اختلالات و مشکلات روانی، علاوه بر روان درمانی از دارو درمانی نیز استفاده کند.
به علاوه روانپزشکان در طول مدت دوره آموزش خود، تجربه کار در مراکز روان درمانی، کلینیک های مرتبط با بیماران اعصاب و روان را دارند، از این رو می توانند از تجربیات خود در زمینه درمان انواع بیماری ها و اختلالات روانی استفاده کنند.
مهمترین حوزه های فعالیت روانپزشکی به شرح زیر است:
- روانپزشکی کودکان و نوجوانان: روانپزشک می کوشد أنواع اختلالات روانی را در کودکان و نوجوانان شناسایی کند و در نهایت از روش های مختلف درمانی، برای بهبود اختلالات استفاده کند.
- روانپزشکی اعتیاد: روانپزشک در تلاش است که اختلالاتی که با اعتیاد به نوشیدنی های الکلی و یا مواد مخدر و حتی سایر اعتیادها مرتبط است را شناسایی و درمان کند.
- روانپزشکی بالینی: روانپزشک بالینی، أنواع اختلالات روانی را در افراد تشخیص می دهد و در نهایت با به کارگیری روش های روان درمانی و یا دارو درمانی به بهبود افراد کمک می کند.
- روانپزشکی مربوط به مشکلات خواب: روانپزشک می کوشد با بررسی عوامل مختلف، دلیل ابتلا به این دسته از اختلالات را شناسایی کند و در نهایت با استفاده از راهکارهای مختلف در راستای درمان این دسته از اختلالات اقدام کند.
شباهت های روانشناس و روانپزشک
به طور کلی روانشناس و روانپزشک، از جمله متخصصان حوزه تشخیص و درمان اختلالات و مشکلات روانی هستند که بر روی اختلالاتی نظیر اختلال افسردگی، انواع فوبیا، اختلالات روانی مانند اضطراب موقعیتی و استرس و… تمرکز دارند.
روانشناس و روانپزشک، در طول مدت دوره تحصیل خود، با انواع اختلالات و مشکلات روانی آشنا می شوند، نحوه تشخیص اختلالات را آموزش می بینند و راهکارهای درمانی انواع مشکلات روانی را می آموزند. در نهایت می توانند در زمینه بهبود رفتار و گفتار فرد، تاثیر گذار باشند و علائم اختلالات مربوطه را کاهش دهند.
با این حال روانپزشکی و روانشناسی، دو تخصص مجزا از یک دیگر هستند که تفاوت های بسیاری با یک دیگر دارند که در ادامه تفاوت های این دو تخصص را بررسی می کنیم.
تفاوت های روانپزشک و روانشناس
روانشناس و روانپزشک، علی رغم شباهت هایی که دارند، تفاوت های بسیاری با یک دیگر دارند که در این قسمت به بررسی تفاوت های اصلی این دو تخصص در زمینه روان می پردازیم…
تفاوت روانشناس و روانپزشک از لحاظ آموزش و تحصیلات:
به طور کلی روانشناس و روانپزشک، دوره های طولانی آموزشی را پشت سر می گذارند تا بتوانند در این زمینه شروع به کار کنند؛ اما تفاوت اصلی این دو تخصص در نوع آموزش آن ها می باشد.
در واقع روانپزشک در دانشکده پزشکی تحصیل می کند. ابتدا به مدت هفت سال تحصیلات پزشکی عمومی خود را پشت می گذارد و سپس به مدت چهار سال، دوره تخصصی روانپزشکی را می گذراند.
پس از پزشکی عمومی، روانپزشک، در طی چهار سال تحصیل خود برای تخصص، در محیط های مختلف نظیر دانشگاه، مراکز روان درمانی، بیمارستان ها و کلینیک های مختص به بیماران اعصاب و روان، آموزش می بیند.
از این رو می تواند ارتباط میان اختلالات ذهن و جسم را به درستی تشخیص دهد و در زمینه جسمی و روانی اقدامات لازم برای درمان را انجام دهد.
و اما روانشناس چه دوره های آموزشی را پشت می گذارد؟
به طور کلی روانشناس برخلاف روانپزشک، وارد دانشکده های پزشکی نمی شود بلکه در دانشکده های روانشناسی آموزش می بیند. روانشناس در ابتدا دوره کارشناسی، سپس دوره کارشناسی ارشد و در نهایت دوره دکتری را پشت سر می گذراند.
روانشناس در طول دوره آموزش خود، در رابطه با انواع مشکلات روانشناختی، رشد شخصیت، رفتار انسان و… آموزش می بیند و پس از پایان دوره های آموزشی، می تواند در زمینه تشخیص اختلالات روانی و عاطفی و در نهایت ارائه راهکارهای درمانی فعالیت داشته باشد.
تفاوت روانپزشک و روانشناس از نظر روش های درمانی
از آنجایی که روانشناس و روانپزشک از نظر تحصیلات با یک دیگر متفاوت هستند، در نتیجه روش های درمانی که برای بیماران به کار می برند نیز، با یک دیگر تفاوت هایی دارد.
در واقع هم روانشناسان و هم روانپزشکان، از روان درمانی به منظور بهبود شرایط های روانی مختلف استفاده می کنند. روان درمانی شامل درمان های مبتنی بر گفتار درمانی و رفتار درمانی می باشد و اما تفاوت در چیست؟
به طور کلی روانشناسان از برگزاری جلسات مشاوره، روان درمانی و گفتار درمانی برای بهبود شرایط روانی بیمار استفاده می کنند و نمی توانند از روش درمانی دارو درمانی استفاده کنند؛ چرا که در بخش مراقبت های پزشکی آموزش ندیده اند.
در مقابل روانپزشکان می توانند علاوه بر روان درمانی از روش دارو درمانی نیز برای درمان بیماری ها و مشکلات روانی گوناگون استفاده کنند؛ چرا که در ابتدا به عنوان یک پزشک به صورت کامل آموزش دیده اند.
در واقع روانپزشک می تواند در طول درمان، بیمار را از نظر جسمی تحت نظر داشته باشد و در صورت نیاز برای فرد مورد نظر، دارو تجویز کند.
فرق روانشناس و روانپزشک در طیف مراجعه کنندگان
به طور کلی با توجه به تخصص و آموزش هایی که روانشناس و روانپزشک در طول دوره آموزشی خود می بینند، مراجعه کنندگان متفاوتی با یک دیگر دارند. به عنوان مثال، مراجعه کنندگان روانشناسان، افرادی هستند که مشکلات روانی خفیف نظیر تروماهای مختلف کودکی، اختلالات افسردگی و اضطراب و… دارند.
در واقع روانشناسان برای درمان این دسته از مشکلات روانی از روش هایی برای بهبود و مدیریت خلق و خوی، تغییر الگوهای فکری و رفتاری، جایگزینی رفتارهای مثبت به جای رفتارهای منفی و… بدون استفاده از دارو درمانی استفاده می کنند.
در مقابل، مراجعه کنندگان روانپزشکان، افرادی هستند که مشکلات و اختلالات روانی جدی دارند و برای درمان به دارو درمانی نیز نیاز دارند. به عنوان مثال افرادی که به اختلالاتی نظیر اسکیزوفرنی، اختلال دوقطبی و… مبتلا هستند و یا افرادی که افکار جدی در رابطه با آسیب رساندن به خود و دیگران دارند، برای درمان به روانپزشک مراجعه می کنند.
نکته بسیار مهم: زمانی که روانپزشکان برای درمان مشکلات روانی از دارو درمانی استفاده می کنند، در طول مدت درمان انتخاب دارو و یا در صورت نیاز تغییر دوز دارو، بسیار حائز اهمیت است و روانپزشک مسئولیت مدیریت داروهای تجویز شده را نیز برعهده دارد.
مقایسه روانشناس و روانپزشک در فرایند ارجاع
با توجه به بررسی های انجام شده، برای بسیاری از افراد در وهله اول، کمی دشوار است که به روانپزشک مراجعه کنند؛ از این رو اکثر افراد در صورت احساس وجود مشکلات روانی به روانشناس و یا مشاور مراجعه می کنند.
در این صورت روانشناس، از راهکارهای درمانی خود برای بهبود وضعیت استفاده می کنند و در صورت نیاز و وجود مشکلات حاد و جدی، بیمار را به روانپزشک ارجاع می دهد.
فرایند ارجاع بیمار به روانپزشک، علاوه بر روانشناس توسط سایر متخصصین نیز انجام می شود. به عنوان مثال پزشکان عمومی، روانکاوها و یا مشاوران نیز در صورت مشاهده علائم حاد و جدی، بیمار را به روانپزشک ارجاع می دهند.
تفاوت روانشناس و روانپزشک از لحاظ اختلالاتی که درمان می کنند:
همان طور که در قسمت های قبل گفته شد، روانشناس از راهکارهای مختلف، درمان های شناختی-رفتاری و روان درمانی برای بهبود شرایط روانی بیماران استفاده می کند. از جمله مشکلات روانی و رفتاری که توسط روانشناسان درمان می شود، می توان به موارد زیر اشاره کرد.
- اختلالات اضطراب
- اختلال افسردگی
- اختلالات کم خوری و پرخوری
- اختلالات استرس از جمله اختلال استرس پس از سانحه
- اختلالات مربوط به انواع فوبیا نظیر آکروفوبیا و کلستروفوبیا
و اما روانپزشکان چه اختلالاتی را درمان می کنند؟ برای پاسخ به این سوال می توان گفت که روانپزشکان به درمان مشکلات و اختلالات روانی حاد می پردازند که از جمله اختلالاتی که توسط روانپزشکان درمان می شود، می توان به موارد زیر اشاره کرد:
- اختلال افسردگی حاد
- اختلالات حاد و پیچیده نظیر اسکیزوفرنی و اختلال دو قطبی
- اختلالات اضطرابی شدید همچون حمله پانیک و یا حالات حاد انواع فوبیا
- اختلال بیش فعالی
- اختلالاتی که زمینه ساز ایجاد افکار خودکشی و یا خودآزاری می شود
به طور کلی زمانی که شخص برای درمان مشکلات و یا اختلالات روانی خود، به درمانی فراتر از روان درمانی نیاز دارند، مراجعه به روانپزشک می تواند بسیار تاثیر گذار باشد
روانشناس بهتر است یا روانپزشک؟
زمانی که می خواهیم برای درمان یک مشکل روانی به یک متخصص مراجعه کنیم، این سوال برای ما ایجاد می شود که برای درمان این مشکل روانشناس بهتر است یا روانپزشک؟
با توجه به مطالبی که گفته شد و با تفاوت های روانشناس و روانپزشک به صورت کامل آشنا شدید، نمی توان گفت که کدام تخصص بهتر است! چرا که هر دو تخصص نقاط قوت و ویژگی های مختص به خود را دارند که هر کدام برای شرایط و موقعیت های گوناگون مفید هستند.
به طور کلی روانشناس و روانپزشک شباهت های بسیاری با یک دیگر دارند و هر دو بر روی درمان اختلالات و مشکلات روانی تمرکز دارند، با این تفاوت که روانشناسان بر روی اختلالات و مشکلات عاطفی خفیف متمرکز هستند و از روان درمانی استفاده می کنند؛ در صورتی که روانپزشکان بر روی اختلالات و مشکلات حاد تمرکز دارند و علاوه بر روان درمانی از دارو درمانی نیز استفاده می کنند.
نکته مهم: در بسیاری از موارد استفاده از خدمات روانشناسی و روانپزشکی در کنار یک دیگر می تواند بسیار تاثیر گذار باشد. به گونه ای که روانپزشک برای درمان و بهبود اختلالات و مشکلات روانی از دارو درمانی استفاده می کند و در کنار دارو درمانی می توانید از یک روانشناس به منظور استفاده از روان درمانی و بهبود الگوهای رفتاری و فکری خود، کمک بگیرید تا نتایج بهتری کسب کنید
ثبت ديدگاه