زود رنجی چیست؟

در طول زندگی، زمان های بسیاری وجود دارد که در برابر مشکلات، احساس ناراحتی و آزردگی را تجربه می کنیم. اما در برخی از موارد این احساسات پیشرفت می کنند و فرد به سرعت آزرده خاطر می شود و نمی تواند در برابر مشکلات موجود رفتاری درست و منطقی داشته باشد که به این حالت روانی زود رنجی گفته می شود که با نام های دیگری نظیر زود مزاجی و تحریک پذیری نیز شناخته می شود.

به طور کلی افراد زود رنج، نوعی خود آزاری احساسی دارند و در مواقع گوناگون، به سرعت احساس ناراحتی خود را بروز می دهند. بروز احساس ناراحتی در افراد گوناگون با توجه به شخصیتی که دارند، متفاوت است؛ به طوری که برخی از افراد احساسات خود را با پرخاش و یا حتی با گریه، بروز می دهند.

در واقع زود رنجی زمانی در فرد ایجاد می شود که برخوردها و رفتارهای ناسازگار با روحیاتشان ایجاد می شود که در چنین موقعیت هایی افراد زود رنج به راحتی ناراحت می شوند و حتی ممکن است واکنش های شدید داشته باشند. زود رنجی برای افراد مختلف در هر سنی، چه کودکان و چه بزرگسالان، ایجاد می شود.

از دیگر نکات مهم در رابطه با زود رنجی می توان به این موضوع اشاره کرد که این افراد، به مرور زمان درگیر سایر اختلالات روانی به ویژه، کاهش میزان عزت نفس و اعتماد به نفس می شوند.

اگر علائم و ویژگی های زود رنجی را دارید، جای هیچ گونه نگرانی نیست! زودرنجی به عنوان یک بیماری روانی شناخته نمی شود؛ اما می تواند در دراز مدت باعث ایجاد مشکلات گوناگون برای فرد و اطرافیان وی شود. برای آشنایی هر چه بهتر با زود رنجی، علائم، درمان و سایر نکات مرتبط، با ما تا پایان این مطلب همراه باشید تا بتوانید درک بهتری از زود رنجی داشته باشید و در نهایت بتوانید آن را کنترل کنید.

علائم زود رنجی

در این قسمت سعی داریم علائم و نشانه های زود رنجی را مورد بررسی و ارزیابی قرار دهیم تا هر چه بهتر با این حالت روانی آشنا شوید؛ اما لازم است که به این نکته توجه داشته باشید که تمامی افراد ممکن است در موقعیت ها و شرایط گوناگون این احساسات را تجربه کنند، اما صرفا داشتن این علائم نشانه ابتلا به زود رنجی نمی باشد؛ بلکه روانشناس باید رفتارها و سایر عوامل را بررسی کند تا بتواند وجود این حالت روانی را تایید کند.

• افراد زود رنج، اغلب درگیر افکار منفی هستند که نمی توانند در برابر این افکار اقدامی مناسب انجام دهند.
• اگر در روند زندگی افراد زود رنج به هر علتی اختلال و یا تغییری ایجاد شود، فرد دچار احساسات منفی، بی قراری، استرس و اضطراب می شود.
• از دیگر علائم زود رنجی می توان به ترس از طرد شدن اشاره کرد. در واقع افراد زود رنج، در موقعیت های مختلف ترس طرد شدن از جانب اطرافیان خود را دارند.
• افراد زود رنج، مدام زندگی خود را با زندگی سایر افراد مقایسه می کنند؛ از این رو در بسیاری از مواقع احساس نارضایتی و ناراحتی از زندگی خود دارند.
• به طور کلی افراد زود رنج در زمان مواجهه با مشکلات و مسائل مختلف زندگی، نمی توانند به درستی رفتار کنند؛ در نتیجه شاهد رفتارهای پرتنش و اضطراب در این دسته از افراد هستیم.
• افراد زود رنج نوعی کمال گرایی کاذب دارند؛ از این رو زمانی که به خواسته های خود دستیابی پیدا نمی کنند، احساس پوچی و افسردگی می کنند.

علت های زودرنجی 

عوامل متعددی وجود دارد که می تواند منجر به ایجاد زود رنجی و حساسیت بیش از حد در موقعیت ها و شرایط گوناگون شود که در این قسمت به بررسی برخی از عوامل تاثیر گذار بر روی ایجاد حالت روحی زود رنجی، می پردازیم…

اتفاقات استرس زا در زندگی

به طور کلی داشتن سبک زندگی پر استرس و پر تنش، می تواند بر روی ایجاد حالت روحی زود رنجی تاثیر گذار باشد. در واقع افرادی که مدام تحت اضطراب و استرس های روزانه هستند، بیشتر از سایر افراد در موقعیت های خاص، رفتارهای پرتنش از خود نشان می دهند و این امر می تواند زمینه ساز اختلال افسردگی و زود رنجی در افراد شود.

عوامل اجتماعی

عوامل اجتماعی بر روی روند زندگی و همچنین شکل گیری شخصیت بسیار تاثیر گذار هستند. در واقع برخی از افراد با تاثیر گیری از عوامل اجتماعی گوناگون نظیر خانواده، محیط کار، روابط شخصی و اجتماعی، دچار حساسیت و زود رنجی می شوند.

عوامل تربیتی

از دیگر عوامل تاثیر گذار بر روی زود رنجی، می توان به عوامل تربیتی اشاره کرد. زود رنجی نیز همچون سایر حالات روانی، ممکن است تحت تاثیر تربیت فرد در سنین کودکی او باشد. در واقع برخی از عوامل تربیتی می توانند زمینه ساز زود رنجی در سنین بزرگسالی شوند.

اختلالات عصبی

افرادی که درگیر اختلالات عصبی هستند، بیشتر در معرض ابتلا به زود رنجی قرار دارند. در واقع افرادی که درگیر اختلالات گوناگون نظیر اختلال افسردگی هستند، نمی توانند ناراحتی ها و تنش های پیش آمده را تحمل کنند و به سرعت از خود واکنش نشان می دهند. از این رو می توان گفت که اختلالات روانی مختلف می توانند زمینه ساز ایجاد حساسیت های روانی و زود رنجی شوند. در ادامه به معرفی اختلالاتی که می توانند زمینه ساز زود رنجی شوند را شرح داده ایم:

اختلال افسردگی

افسردگی یکی از اختلالات بسیار شایع در سراسر جهان می باشد که با علائم مختلفی در افراد مختلف، نمایان می شود. اما به طور کلی افسردگی منجر به افزایش میزان تحریک پذیری شخص، غم و ناراحتی وی می شود. از این رو در بسیاری از افراد مبتلا به افسردگی، شاهد علائم زود رنجی هستیم.

اختلال اضطراب و استرس

به طور کلی اضطراب و استرس در زندگی تمامی افراد وجود دارد؛ اما در برخی از موارد شخص نمی توان احساسات خود را به درستی مدیریت کند و تحت فشار غم و اندوه ناشی از استرس و اضطراب قرار می گیرد. از این رو پس از گذراندن یک دوره طولانی اضطراب و استرس، شخص ممکن است در مهار احساسات خود، مغلوب شود و در نتیجه درگیر زود رنجی شود.

اختلالات هراس

از دیگر اختلالات تاثیر گذار بر روی زود رنجی می توان به اختلالات هراس یا همان انواع فوبیا اشاره کرد. در واقع انواع فوبیاها نظیر ترس از پرواز، ترس از ارتفاع و… می توانند باعث ایجاد وحشت در شخص شوند که این وحشت می تواند زمینه ساز زود رنجی شود.

مشکلات افراد زود رنج در محیط های عمومی

به طور کلی زمانی که احساس زود رنجی در شخص کنترل نشود و پیشرفت داشته باشد؛ فرد زود رنج نسبت به محیط پیرامون خود، حساس می شود و می تواند مشکلاتی برای فرد ایجاد شود. در این قسمت به بررسی مشکلات افراد زود رنج در محیط های عمومی می پردازیم:

• افرادی که درگیر زود رنجی هستند، از حضور پیدا کردن در محیط های شلوغ و پر سر و صدا مانند افراد مبتلا به اختلال میسوفونیا، اجتناب می کنند؛ چرا که نسبت به محیط های شلوغ احساس ناخوشیندی دارند.
• افرادی که از حساسیت و یا زود رنجی، رنج می برند، از اینکه در فضاهای مجازی، عکس های سایر افراد را مشاهده کنند و یا دنبال کننده روند زندگی شخصی باشند، احساس ناراحتی می کنند.
• این دسته از افراد از شنیدن خبرهای ناخوشایند و اخبارهای منفی، به شدت احساس ناراحتی می کنند.
• افراد زود رنج، در هنگام تردد در خیابان، با صداهای بلند و همچنین ترافیک، میانه خوبی‌ ندارند و در صورت بروز مشکلات ناخوشایند نظیر تصادف، احساس وحشت زدگی، ناراحتی و یا حتی احساس عصبانیت را تجربه می کنند.

زودرنجی در خانم ها بیشتر است یا آقایان!

این سوال برای بسیاری از افراد ایجاد می شود که خانم ها بیشتر زود رنج می شوند یا آقایان؟ در پاسخ به این سوال می توان گفت که حساسیت و زود رنجی به جنسیت افراد بستگی ندارد و هم آقایان و هم خانم ها می توانند در برهه های مختلف زندگی خود درگیر زود رنجی شوند.

عوامل بسیاری بر روی ابتلا به زود رنجی تاثیر گذار هستند و افراد با قرار گیری در موقعیت ها و شرایط های مختلف، می توانند درگیر زود رنجی شوند. به عنوان مثال استرس، اضطراب، فشارهای زندگی و سایر عوامل می توانند بر روی زود رنجی و پیشرفت آن تاثیر گذار باشند.

درمان زود رنجی

برای درمان زود رنجی روش های مختلفی ارائه می شود که با توجه به پیشرفت روند بیماری و سایر موارد، روش درمان مناسب برای زود رنجی، توسط روانشناس مورد نظر انتخاب می شود.

روانشناس مورد نظر با به کارگیری روش های نوین درمان زود رنجی، می کوشد در کوتاه ترین زمان ممکن علائم زود رنجی را کاهش دهد و در راستای درمان کامل زود رنجی اقدام کند.

برای درمان زود رنجی در وهله اول، روانشناس با برگزاری جلسات مشاوره و گفت و گو، این حالت عصبی را ریشه یابی می کند، علائم شخص در زمان مواجهه با موقعیت های خاص را بررسی و ارزیابی می کند و در نهایت از راهکار مناسب برای درمان استفاده می کند.

تشخیص زود رنجی

اگر علائم گفته شده در قسمت های قبل را به صورت مداوم تجربه می کنید و احساس می کنید که بیش از حد نسبت به شرایط و موقعیت های مختلف واکنش نشان می دهید، بهتر است به روانشناس مراجعه کنید. با مراجعه به روانشناس، علائم شما بررسی می شود، جلسات مشاوره برگزار می شود و تمامی حالات رفتاری شما ارزیابی می شود.

سپس روانشناس با تکیه بر علم و دانش خود، زود رنجی را تشخیص می دهد. با تشخیص صحیح زود رنجی، روند درمان به سرعت شروع می شود و وارد مرحله درمان می شوید.

جلوگیری از زود رنجی در کودکان

زود رنجی علاوه بر بزرگسالان، در کودکان نیز ایجاد می شود که با رعایت برخی از نکات توسط والدین، از ایجاد احساس زود رنجی و در کودکان جلوگیری می شود. در ادامه به معرفی راهکارهایی برای جلوگیری از زود رنجی در کودکان می پردازیم:

به طور کلی لازم است که والدین شیوه تربیتی صحیحی برای کودک خود در سنین مختلف در نظر داشته باشند تا فرزند در مواجهه با مشکلات و اتفاقات گوناگون احساس آسیب پذیری و شکننده بودن نداشته باشند. از جمله مواردی که کودکان باید در سنین پایین بیاموزند که درگیر زود رنجی نشوند، می توان به موارد زیر اشاره کرد…

• در زمان ارتباط با سایر افراد، با توجه به شخصیت و نیازهای فرد مقابل، از زبان بدن مناسب، لحن و برخورد مناسب، استفاده کنند.
• در صورت بروز مشکلات و ایجاد بحث و جدل، کودک باید بیاموزد که در وهله اول خود را کنترل کند و فرد مقابل را از احساسات خود مطلع کند و در نهایت از آن گذر کند و دیگر به آن فکر نکند.