مشاوره آنلاین روانشناسی 

مشاوره آنلاین روانشناسی، شیوه ای از مشاوره حرفه ای سلامت روان است که از طریق اینترنت و به صورت غیر حضوری انجام می شود. در این شیوه، فناوری ‌های روز ارتباطی توسط مشاوران حرفه ‌ای و آموزش‌ دیده به کار گرفته می شوند تا به کسانی که به دنبال مشاوره آنلاین هستند، خدمات ارائه شود. مشاوره آنلاین روانشناسی با نام های دیگری از جمله “مشاوره از راه دور”، “درمان الکترونیکی”، “سایبر درمانی” یا “مشاوره تحت وب” نیز شناخته می شود. در این شیوه مشاوره، خدمات اغلب از طریق ایمیل، گفتگوی آنلاین و یا ویدئو کنفرانس ارائه می‌شوند. بسیاری از مردم، مشاوره آنلاین را همراه با سایر شیوه هیا حضوری روان درمانی، استفاده می کنند. گروهی نیز، از مشاوره آنلاین به عنوان جایگزینی برای جلسات حضوری، استفاده می کنند. امروزه گسترش پلتفرم ها و بسترهای گفتگوی آنلاین و همچنین افزایش استفاده از اینترنت در زندگی روزمره، منجر به رشد روزافزون استفده از مشاوره های آنلاین شده است. در ادامه به معرفی ویژگی ها و مزایای مشاوره آنلاین روانشناسی خواهیم پرداخت.

عملکرد مشاوره آنلاین و تلفنی روانشناس

مشاوره آنلاین و تلفنی، در واقع همان درمان سنتی است، با این تفاوت که به جای اینکه در مطب انجام شود، به صورت آنلاین انجام می شود. جلسات اغلب یک ساعت طول می کشد و ممکن است به صورت هفتگی یا در هر بازه زمانی که شما و درمانگرتان تصمیم بگیرید، برگزار شود. در بین جلسات، ممکن است تماس محدودی با درمانگر خود از طریق پیامک یا ایمیل داشته باشید. یا ممکن است فقط لازم باشد تا جلسه بعدی صبر کنید، مگر اینکه در بحران باشید.

یافتن درمانگر مناسب از این طریق، ممکن است کمی زمانبر باشد. اغلب با یک جستجوی ساده در موتورهای جستجو می توانید به راحتی به چندین سایت و صفحه ای که خدمات مشاوره آنلاین ارائه می دهند، دسترسی پیدا کنید. اما باید توجه داشت که به راحتی نمی توان به همه آن ها اعتماد کرد. بهتر است پیش از شروع جلسات و پرداخت هزینه مشاوره، از مدارک تحصیلی و صلاحیت های علمی درمانگران، اطمینان حاصل کنید و یا صلاحیت مراکز آن ها را از مراجع ذی ربط استعلام بگیرید.

خدمات مشاوره آنلاین و مشاوره تلفنی

مراکز ارائه دهنده مشاوره آنلاین و مشاوره تلفنی، اغلب خدمات مرتبط با سلامت روان متعددی را به مراجعه کنندگان خود ارائه می دهند، از جمله:

جلسات مشاوره آنلاین به منظور تشخیص و درمان اختلالات مرتبط با سلامت روان

گروه ‌های پشتیبانی آنلاین، که در آن می توانید با همسالانی که با مشکلات مشابهی دست و پنجه نرم می ‌کنند، ارتباط برقرار ‌کنید.

برنامه ‌های سلامت روانی که خدماتی غیر از درمان ارائه می ‌دهند. مانند ربات ‌های گفتگو که به شما کمک می‌ کنند مشکلات خود را به تنهایی حل کنید، یا برنامه ‌هایی که به شما در ایجاد عادات سالم مانند مدیتیشن کمک می‌ کنند.

منابع خودیاری که به شما مهارت های سلامت روان را می آموزد. بسیاری از این ها مفاهیم مبتنی بر درمان شناختی-رفتاری یا CBT را به شما آموزش می دهند. CBT بر یادگیری تفکر متفاوت در مورد افکار و احساسات و تغییر رفتارهای خود ویرانگر تمرکز دارد. اکثر درمانگران امروزه از CBT نیز استفاده می کنند.

مزایای مشاوره آنلاین روانشناسی 

مشاوره آنلاین، نسبت به شیوه های حضوری خدمات سلامت روان، از مزایی برخوردار است که در ادامه به آن ها اشاره می کنیم:

دسترسی آسان مشاوره آنلاین با روانشناس:

مشاوره آنلاین، می تواند به مراجعانی که در محدوده سکونتشان، دسترسی به درمانگران و مراکز ارائه خدمات سلامت روان ندارند، کمک کند تا به راحتی بتوانند از این خدمات استفاده کنند. همچنین کسانی که به دلایل دیگر، امکان مراجعه حضوری ندارند نیز می توانند از این خدمات بهره مند شوند. ساکنان روستاها، افراد دارای معلولیت و مهاجران، همراه با اقلیت های تحت خدمات، برای یافتن یک درمانگر مناسب به صورت آنلاین می توانند اقدام کنند. مادرانی که به دلیل داشتن فرزندان کوچک نمی توانند به صورت حضوری مراجعه کنند، سالمندان و افراد دارای مشکلات جسمی که خروج از خانه برای آن ها دردسر ساز است نیز از دیگر استفاده کنندگان مشاوره آنلاین هستند. این نوع از مشاوره، همچنین برای مشتریانی که در برگزاری قرار ملاقات در ساعات کاری عادی با مشکل مواجه می ‌شوند، مانند کارمندان، بسیار مناسب است. علاوه بر دسترسی به درمانگران، مشاوره آنلاین، امکان دسترسی به اطلاعات را برای مراجعان نیز به خوبی فراهم می کند. در مشاوره حضوری، اطلاعات تنها نزد درمانگران ذخیره می شود. در حالی که در مشاوره آنلاین، رونوشت های ارتباط میان درمانگر و مراجع، ممکن است برای درمانگران و همچنین مراجعان در دسترس باشد. این به افرادی که به دنبال درمان هستند اجازه می دهد تا تغییرات شرایط خود را تحت نظر بگیرند.

انعطاف پذیر بودن:

مشاوره آنلاین، می تواند با انعطاف و راحتی بیشتری برای مراجعان و درمانگران به طور یکسان همراه باشد. درمانگران یا مراجعین، در این روش، نیازی به سفر برای برگزاری جلسات خود ندارند و این ممکن است برای همه افراد درگیر، هزینه کمتری و سهولت بیشتری به همراه داشته باشد. علاوه بر راحتی، بسیاری از مردم از محرمانه بودن و ناشناس ماندن خود در طی مشاوره آنلاین نیز لذت می برند. آن ها تمایل دارند، در به اشتراک گذاشتن اطلاعات با متخصص سلامت روان خود احساس راحتی بیشتری داشته باشند و ممکن است این مسئله در مشاوره های حضوری کمی مخدوش باشد.

هزینه کمتر مشاوره تلفنی روانشناس:

علاوه بر این که در مشاوره تلفنی روانشناس، هزینه های جانبی مانند هزینه رفت و آمد، وقت و انرژی کمتری صرف می شود، به طور کلی، جلسات مشاوره های آنلاین اغلب هزینه های کمتری نسبت یه جلسات حضوری دارند و این می تواند برای بسیاری از افراد یک گزینه مناسب و دردسترس باشد.

درمان بدون انگ:

درحالی که بسیاری از مراجعان، اغلب به دلیل قضاوت های فرهنگی موجود در خصوص مراجعه به روانشناس و درمانگر، از مراجعه حضوری، واهمه دارند، این مشکل در مشاوره های آنلانی وجود ندارد. مراجعان می توانند بدون ترس از قضاوت و یا انگ خوردن، به صورت آنلاین با درمانگر خود در ارتباط باشند و از خدمات سلامت روان استفاده کنند.

کم خطر بودن:

در مشاوره آنلاین، احتمال خطر انواع تبعیض های نژادی، قومی، سنی یا جنسیتی کمتر خواهد بود، بسیاری از مراجهان زن، خود را در معرض آسیب های جنسیتی مشاوره های حضوری می بینند و این خطر در مشاوره آنلاین وجود نخواهد داشت. همچنین اغلب امکان تشخیص موارد نژادی و قومی نیز برای درمانگر وجود ندارد.

معایب مشاوره آنلاین با روانشناس

مشاوره آنلاین، در کنار همه مزایایی که در بالا اشاره شد، نسبت به مراجعه حضوری به درمانگران، معایب و کاستی هایی نیز دارد که در ادامه آن ها را ذکر می کنیم:

امکان نقض حفظ حریم خصوصی:

همانگونه که گفتیم مشاوره آنلاین، از فناوری های الکترونیکی و اینترنت به عنوان رسانه اصلی خود برای ارتباط میان درمانگر و مراجعه کننده استفاده می کند. در نتیجه کلیه اطلاعات شخصی و حساس بیماران در سایت ها یا دستگاه های اینترنتی ذخیره می شود و این امر خطر سرقت داده ها را افزایش می دهد. در حالی که مشاوره آنلاین می تواند خصوصی تر از تعاملات چهره به چهره باشد، اما امکان نقض حریم خصوصی در آن وجود دارد. به عنوان مثال، ارتباطات اینترنتی بدون رمزگذاری، ممکن است رهگیری شود و سوابق بیماران در دسترس اعضای خانواده یا هکرها قرار گیرد.

عدم تطابق با نیازهای درمانی مراجعان:

مشاوره آنلاین ممکن است تطابق مناسب با نیازهای درمانی مراجع را نتواند تضمین کند. این عدم تضمین از آن جهت است که تماس عاطفی و مراجعه حضوری در جلسات مشاوره آنلاین وجود ندارد و همین تطبیق صحیح را با مشکل مواجه می کند. این غیبت ممکن است درمانگر را از تشخیص احساسات منفی مانند خشم، عصبانیت یا غم در مراجع بازدارد. در نتیجه امکان اینکه مسیر درمان با کندی پیش رود و یا به اشتباه بی افتد، وجود دارد.

عدم تشخیص درمانکران مورد تایید:

درحالی که حتی درمانگران آنلاین نیز باید از تخصص و مدارک مورد نیاز در درمانگران حضوری برخوردار باشند، اما مشاوره آنلاین این بستر را برای درمانگران غیر حرفه ای و کسان که تجربه کافی برای درمان بیماران ندارند، فراهم می کند تا به بخشی از بیماران دسترسی پیدا کنند. در اغلب موارد مرجعان امکان احراز صلاحیت این درمانگران را ندارند و ممکن است ضررهای متعدد مالی و روانی متوجه آن ها شود.

فناوری غیرقابل اعتماد:

نوسانات سرعت اینترنت، امکان قطع برق یا ایجاد مشکل در سیستم ها و پلتفرم های مورد استفاده، برخی از چالش ‌هایی است که مشاوره آنلاین با آن ها مواجه است و می تواند جلسه درمان را با اختلال مواجه کند.

دامنه محدود استفاده:

مشاوره آنلاین اگرچه در بسیاری از موارد می تواند کارگشا باشد، اما تجربه نشان داده که در مورد اختلالات شدیدی چون اسکیزوفرنی، افسردگی شدید و… اغلب نمی تواند مفید واقع شود.

میزان اثربخشی مشاوره آنلاین با روانشناس، چگونه است؟

تعدادی از مطالعات چندبعدی در سال 2018، به مقایسه اثربخشی مشاوره آنلاین و حضوری برای افسردگی و چندین نوع اضطراب، مانند اضطراب اجتماعی، پرداختند. این مطالعه نوع خاصی از درمان به نام درمان شناختی رفتاری یا CBT را مورد بررسی قرار داد، که در آن بیماران می آموزند احساسات منفی خود را با تغییر طرز تفکر درباره مشکلات، ترس‌ ها و تجربیات منفی، تغییر دهند. نتایج این پژوهش ها، از 20 مطالعه که شامل بیش از 1400 بیمار درمانی بود حاصل شد. آن ها دریافتند که CBT آنلاین، توانسته است به اندازه CBT حضوری برای درمان اضطراب و افسردگی موثر باشد.

پژوهش دیگری که در سال 2019 انجام شد، نتایج 40 مطالعه را برای بررسی اثربخشی CBT آنلاین در درمان افسردگی ترکیب کرد. بیشتر مطالعات، افرادی را که مشاوره آنلاین دریافت کرده بودند، با افرادی که هیچ درمانی دریافت نمی‌ کنند، مقایسه کرده بودند تا نشان دهند که درمان آنلاین خود می تواند تفاوت چشمگیری ایجاد کند. با این حال، یک مطالعه که مستقیما اثربخشی CBT آنلاین را با CBT حضوری مقایسه کرد، نشان داد که این دو روش درمانی به یک اندازه در کاهش افسردگی نیز مؤثر اند.

یک مطالعه دیگر، در سال 2020 نوع دیگری از روش درمان، به نام “درمان مختصر راه حل محور” را که بر تعیین اهداف و یافتن راه حل برای مشکلات فرد تمرکز دارد، مورد بررسی قرار داد. محققان به طور تصادفی دانشجویان کالج با سطوح خفیف تا متوسط ​​اضطراب را برای دریافت مشاوره آنلاین یا درمان حضوری انتخاب کردند و چنین نتیجه گرفتند که هر دو روش درمانی به یک اندازه در کاهش اضطراب اثرگذار است.

مقایسه مشاوره آنلاین و حضوری

بیشتر تحقیقاتی که مشاوره آنلاین روانشناسی را با درمان حضوری مقایسه می‌ کنند، به درمان‌ های اضطراب و افسردگی پرداخته ‌اند. با این حال، برخی از تحقیقات اثربخشی مشاوره آنلاین برای درمان PTSD را نیز مطالعه کرده ‌اند. مقاله ای در سال 2018 بیش از 40 مطالعه را مرور کرد و دریافت که مشاوره آنلاین و حضوری، هر دو می تواند علائم PTSD را کاهش دهد. این مقاله به بررسی CBT و همچنین درمان هایی مانند درمان پردازش شناختی پرداخت. مشاوره آنلاین نه تنها برای کاهش علائم PTSD موثر بود ، بلکه بیماران به همان اندازه به هر یک از روش ‌های درمانی پایبند بودند. همچنین، کسانی که درمان آنلاین داشتند، به اندازه بیماران درمان حضوری از تجربه خود راضی بودند.

با این حال، باید گفت بیشتر تحقیقاتی که اثربخشی مشاوره آنلاین را با درمان حضوری مقایسه می ‌کنند، به طور خاص به روش درمانی CBT پرداخته ‌اند. بنابراین تحقیقات بیشتری در مورد اثربخشی قابل مقایسه سایر اشکال درمان، مورد نیاز است. همچنین، بیشتر تحقیقات، بر روی اختلال هایی چون اضطراب و افسردگی متمرکز شده است. تحقیقات بیشتری در مورد اثربخشی مشاوره آنلاین در درمان اسکیزوفرنی، اختلال دوقطبی یا سایر انواع بیماری ‌های روانی مورد نیاز است. برخی از محققان نسبت به استفاده از CBT آنلاین برای درمان انواع جدی ‌تر بیماری ‌های روانی (معروف به بیماری روانی جدی یا SMI هشدار داده‌ اند. با این حال، برخی تحقیقات که پس از شروع همه ‌گیری ویروس کرونا آغاز شد، نشان می‌ دهد که مشاوره های آنلاین، ممکن است برای SMI مفید باشد. بیماران SMI علائم شدیدتر و سطح عملکرد پایین تری دارند. افراد مبتلا به SMI اغلب شروع درمان را به تاخیر می اندازند یا درمان را ترک می کنند، اما یک مطالعه در سال 2020 نشان داد که درمان آنلاین ممکن است به این بیماران کمک کند تا به مراقبت های بهداشت روان دسترسی پیدا کنند. این مطالعه همچنین، نشان داد که وقتی همه ‌گیری ویروس کرونا شروع شد، افراد مبتلا به SMI به اندازه سایرین به مشاوره آنلاین روی آوردند. این یافته ‌ها مهم هستند زیرا نشان می ‌دهند که مشاوره آنلاین می توانند خدمات سلامت روان را برای بیمارانی که ممکن است درمان را به تأخیر بیاندازند یا ترک کنند، در دسترس ‌تر کند و همچنان باید در نظر داشته باشید برای مشاوره آنلاین باید به یک روانشناس خوب مراجعه کرد.

سوالات متداول

مشاوره آنلاین از چه ابزارهایی استفاده می کند؟

مشاوره آنلاین روانشناسی اغلب از طریق پلتفرم های مختلف بر بستر اینترنت و یا به صورت تلفنی انجام می شود. این ارتباط می تواند بسته به انتخاب درمانگر و مراجعه کننده و همچنین متناسب با نیاز وی، به شکل تصویری و یا صوتی و یا حتی متنی بر قرار شود و مراجعه گنندگان با ارسال سوالات و مشکلات خود  در قالب پیان متنی، پاسخ متخصصان را دریافت کنند.

چه زمانی می توان از مشاوره آنلاین استفاده کرد؟

مشاوره آنلاین اغلب در مواقعی که مراجعه کنندگان شرایط یا زمان کافی برای مراجعه حضوری به درمانگر را ندارد، مورد استفاده قرار می گیرد. مانند مادرانی که در خانه مشغول نگهداری از فرزندان هستند و یا افرادی که در طول ساعات کاری، امکان مرخصی و مراجعه را ندارد. علاوه بر این، در موارد اضطراری که افراد فرصت کافی برای دریافت نوبت از مشاوران را ندارند، می توانند از مشاوره آنلاین استفاده کنند. از دیگر موارد استفاده از مشاوره آنلاین، برای کسانی است که به دلایل متعددی چون معلولیت، شرم و خجالت و یا برخی فوبیاهای مرتبط، استفاده از مشاوره آنلاین را ترجیح می دهند.

آیا مشاوره آنلاین می تواند به اندازه مشاوره حضوری موثر واقع شود؟

نتایج بسیاری از پژوهش ها، حاکی از اثربخشی مطلوب مشاوره آنلاین است و در برخی موارد اثربخشی مشابهی با مشاوره حضوری داشته است. با این حال، باید توجه داشت که مشاوره آنلاین در مواردی چون اضطراب، استرس، افسردگی های خفیف و همچنین در مدیریت روابط روزمره کاری، خانوادگی، دوستانه و… می تواند اثر بیشتری داشته باشد، اما اختلالات حادی مانند اسکیزوفرنی، افسردگی های حاد و… نیازمند مراجعه حضوری به درمانگران و استفاده از خدمات درمانی تخصصی و حرفه ای تری هستند.