افسردگی پس از زایمان

افسردگی پس از زایمان نوعی از افسردگی است که در بین برخی از مادران پس از تولد فرزندشان دیده میشود.خوشبختانه آمار این نوع افسردگی بسیار بالا نیست.

اکثر مادرانی که افسردگی پس از زایمان دارند معمولا در طول دوران بارداری شروع به تجربه این حالت میکنند.این نوع افسردگی ممکن است هفته ها،ماه ها و‌ حتی سالها پس از زایمان ادامه یابد و زمان مشخصی برای پایان آن وجود ندارد.

معمولا طبیعی است که مادران تا دو هفته پس از زایمان کمی احساس ناراحتی داشته باشند اما اگر این احساس بیشتر طول بکشد به این معنی است که فرد به افسردگی پس از زایمان مبتلا شده است. برای اطمینان از مبتلا شدن بهتر است از تست افسردگی کمک بگیرید.

اگر در طول دوران افسردگی فرد برای درمان اقدامی نکند یا دیرتر اقدامی کند،احتمال بهبود فرد کمتر شده و خطرات جدی تری مانند خودکشی افزایش می یابد.

علائم و نشانه های افسردگی پس از‌ زایمان:

بغض و زودرنجی:

افرادی که دچار افسردگی پس از زایمان میشوند در اغلب اوقات بغض میکنند و احساس ناخوشایندی و نارضایتی دارند.

این احساسات ممکن است در طول روز کمتر یا بیشتر شوند.

این افراد بسیار زودرنج میشوند.ممکن است با کوچکترین رفتار یا حرفی حتی از اطرافیان بسیار نزدیک به خودشان ناراحت و رنجیده شوند.

احساس بیگانگی و تنهایی:

افراد مبتلا به افسردگی پس از زایمان گاهی حس پوچی و تنهایی میکنند.

ذوق و‌ اشتیاق خود را از دست میدهند.

دیگر علاقه ای به حضور پیدا کردن در جمع را ندارند حتی دیدن اقوام برایشان دشوار است.

خستگی و کم تحرکی:

مادرانی که به افسردگی پس از زایمان دچار میشوند معمولا زود خسته ،کم تحرک و بی انرژی میشوند.

علاوه بر اینکه سریع خسته میشوند بلکه دیگر انرژی و توانی برای انجام کار ندارند.

تغییر در خواب و‌ اشتها:

از دیگر علائمی در زنانی که به افسردگی پس از زایمان مبتلا شده اند میتوان به بی خوابی و تغییر در اشتهای آنها اشاره کرد.در طول دوران این بیماری،افراد با بی خوابی مواجه میشوند.

در صورتیکه بسیار کسل و‌ خسته هستند و‌ یا حتی کودک آنها آرام و خواب است اما خودشان با اختلالاتی در خوابیدن مواجه میشوند.

بعضی از افراد اشتهای خود را از دست میدهند و قادر به خوردن غذایی نیستند.

اما گروه دیگری از افراد بالعکس پرخوری میکنند(پرخوری عصبی) و میلشان به غذا بیشتر از گذشته است و از طرفی دیگر نگرانی های آنها درباره افزایش وزن و تناسب اندامشان شروع میشود.

احساس گناه و بینش منفی:

احساس گناه و افکار منفی ای است که به سراغ فرد بیمار میروند.فرد بیمار مدام با افکار منفی رو به رو‌ میشود.

به عنوان مثال فکر میکند که دیگر توانایی مقابله با مشکلات را ندارد و یا عزت نفس خود را از دست میدهد.

احساس گناه میکند و گمان میکند که مادر خوبی برای فرزندش نمیتواند باشد و یا از فرزندش به خوبی نگه داری کند و وظایف مادریش را به خوبی انجام دهد و دائم خود را سرزنش میکند و مقصر میداند.

نداشتن میل به رابطه جنسی:

از دست دادن علاقه و میل به رابطه جنسی از دیگر نشانه های این افسردگی است که در افرادی به آن مبتلا شده اند مشاهده میشود. که می تواند از دلایل خیانت مردان در آینده باشد.

همان طور که گفته شد،افرادی که به افسردگی پس از زایمان مبتلا میشوند ممکن است میل و علاقه به انجام بسیاری از کارها را از  دست بدهند که رابطه جنسی میتواند یکی از آنها باشد.بهتر است در این زمان از مشاوره جنسی برای بهبود روابط زناشویی کمک بگیریم.

حواس پرتی و عدم تمرکز:

افراد مبتلا به افسردگی پس از زایمان گاهی حواس پرت و فراموش کار میشوند حتی احتمال این است که بسیاری از کارهای ساده و روزمره خود را فراموش کنند.

آنها تمرکزشان را هم نیز از دست میدهند.

در این صورت نه میتوانند کاری را درست انجام دهند و نه تصمیمات صحیحی بگیرند. و بهتر است که برای درمان حواس پرتی خود اقدام کنند.

استرس و اضطراب:

در طول این دوران بسیاری از نگرانی های بی جا به سراغ افراد میرود و‌ گاهی آنان را از پا در می آورد.

بسیاری از مادران بیش از حد نگران سلامت کودک خود هستند در صورتیکه کودک آنها در سلامت کامل به سر میبرد.

گاهی تصور میکنند که کودکشان بیش از حد گریه میکند و مریض است یا به اندازه کافی وزن نمیگیرد و یا فکر میکنند چون کودک آنها آرام است دیگر نفس نمیکشد.

بسیاری از این مادران اضطراب دارند که دیگر درمان نشوند و به حالت قبل برنگردند.

از دیگر دغدغه های افراد مبتلا به افسردگی پس از زایمان این که نگرانند که در طول این بیماری به فرزندشان آسیب برسانند و یا حتی میترسند با کودک خود تنها بمانند.

خودکشی:

اگر اضطراب و تنش های افراد بیمار افزایش پیدا کند ممکن است سلامت آنان به خطر بیوفتد و با علائمی مانند تنگی نفس،نبض تند،تپش قلب،تعریق و حملات قلبی مواجه شوند.

و گاهی این افراد خودشان سعی میکنند به خودشان آسیب برسانند و دست به خودکشی بزنند.

عوامل بروز افسردگی پس از زایمان:

عوامل زیادی ممکن است منجر به افسردگی پس از زایمان شود.

افرادی که به این افسردگی مبتلا میشوند ممکن است در شرایط خاصی قرار داشته باشند یا در گذشته در آن شرایط بوده اند.

بسیاری از افراد حمایت از طرف همسر،خانواده و یا دوستانشان را ندارند و‌ یا اخیرا اتفاق غیرمنتظره و پرتنشی مانند از دست دادن یکی از عزیزانشان،از دست دادن شغلشان،مشکلات مالی و روانی و مسکن و …برایشان رخ داده باشد.

گروه دیگری از افراد امکان دارد که یک بیماری زمینه ای داشته باشند که این نیز افسردگی را تشدید میکند.

در برخی از خانمها،تغییرات هورمونی زیادی پس از زایمان دیده میشود.

عده دیگری ممکن است سوابق خانوادگی همچین اختلالی را داشت باشند و این علت میتواند خطر ابتلا به افسردگی پس از زایمان را افزایش دهد.

عوامل تشدید کننده افسردگی پس از زایمان:

عوامل زیادی وجود دارند که باعث افزایش خطر ابتلا به افسردگی پس از زایمان میشوند.

بارداری ناخواسته:

گاهی فرد بیمار(مادر)از بارداری خود مطمئن نبوده و دچار شک و تردید میشود و فکر میکند هنوز آمادگی لازم برای مادر شدن را ندارد.

سابقه خانوادگی:

ممکن است فرد بیمار پیش از بارداری سابقه افسردگی داشته باشد و این میتواند زمینه ای برای افسردگی پس از زایمان ایجاد کند.

تعداد فرزندان

معمولا مشاهده شده که مادرانی که فرزند بیشتری دارند،بیشتر هم به افسردگی پس از زایمان مبتلا میشوند.

عوامل دیگری نیز وجود دارند که باعث تشدید این اختلال میشوند.به عنوان مثال ممکن است مادر بیماری ای داشته باشد و یا توجه کافی از همسر خود را ندیده باشد و حس تنهایی کند و یا اختلافاتی در زندگی زناشویی خود داشته باشد.

انواع افسردگی پس از زایمان:

افسردگی پس از زایمان خفیف(عامیانه):

این نوع افسردگی بسیار خفیف است و به صورت عامیانه،افسردگی پس از زایمان گفته  میشود.

این نوع افسردگی در اکثر مادران و در همان روزهای ابتدایی پس از زایمان دیده میشود و کاملا طبیعی است زیرا زمانی که فرد مادر میشود وارد مرحله جدیدی از زندگی اش  میشود و نوسانات خلقی ای در وی رخ میدهد.

اوایل ممکن است شاد و خوشحال باشد اما رفته رفته غمگین میشود،گریه میکند،بی قرار و مضطرب میشود.

این نوع افسردگی پس از زایمان معمولا از چند روز تا چند هفته طول میکشد.

این درجه از افسردگی را افسردگی پس از زایمان می نامند که با گذر زمان و ارتباط با دیگران و تعامل فرد بهبود پیدا میکند و نیازی به درمان خاصی ندارد.

افسردگی پس از زایمان(PPD):

این گونه از افسردگی اغلب چند روز یا چند هفته پس از تولد نوزاد اتفاق می افتد و فقط به فرزند اول اختصاص ندارد یعنی ممکن است پس از تولد فرزندان دوم به بعد نیز اتفاق بیوفتد.

این نوع از افسردگی از افسردگی پس از زایمان(عامیانه) شدیدتر و وخیم تر است.

افرادی که دچار این نوع اختلال میشوند حتی نمیتوانند به کارهای روزمره خود رسیدگی کنند.

مادرانی که به این نوع از افسردگی پس از زایمان دچار میشوند بهتر است برای درمان به پزشک مراجعه کنند که معمولا با دارو و مشاوره قابل درمان است.

جنون پس از زایمان:

این نوع اختلال روانی بسیار جدی است و اغلب مادران را در سه ماه اول پس از زایمان درگیر میکند.

افرادی که به جنون پس از زایمان مبتلا میشوند معمولا دچار توهم میشوند.به عنوان مثال چیزهایی که اصلا وجود خارجی ندارند را میبینند و از واقعیتها بسیار دور هستند.

از دیگر علائم این بیماری روانی میتوان به آشفتگی،بی خوابی،عصبانیت و‌ قدم زدن زیاد اشارت کرد و‌ افرادی که گرفتار این نوع بیماری شده اند معمولا از خودشان رفتارهای عجیب و غریب نشان میدهند.

این افراد فورا به درمان احتیاج دارند و باید دارو مصرف کنند.این بیماری در گروهی از افراد میتواند در شدیدترین حالت خود باشد که در این شرایط بهتر است فرد بستری شود.

آیا افراد مبتلا به افسردگی به زایمان به نوزاد خود آسیب میرسانند؟

مادرانی که به افسردگی پس از زایمان مبتلا میشوند معمولا نگران هستند و استرس دارند که به کودک خود آسیب برسانند که اغلب این اتفاق نادر است.

گاهی از خستگی ونا امیدی مادر بیمار تصور میکند که میخواهد به کودکش آسیب برساند یا ضربه ای بزند.در این مواقع بهتر است این مشکل را با اطرافیان و روانشناس نوزاد در میان بگذارد.اما مشکل اینجاست که افراد بیمار از بازگو کردن این مشکل هراس دارند و نگران این هستند که کودکشان را ازشان بگیرند.

راههای جلوگیری از افسردگی پس از زایمان:

در واقع راه قطعی برای جلوگیری از این نوع افسردگی وجود ندارد اما راهکارهایی وجود دارند که میتوانند در این زمینه کمک کننده باشند.پس می پردازیم به بررسی آنها:

بهتر است سعی نکنید که یک خانم کامل و بی نقص و‌عیب باشید چرا که هیچکس کامل نیست.

بهتر است روابط عمومی خود را تقویت کنید.تا جایی که امکان دارد تنها نباشید و با دیگران به ویژه مادرانی که تازه صاحب فرزند شده اند دوست شوید‌ و سعی کنید با افرادی که صمیمی تر هستید بیشتر رفت و آمد کنید تا بتوانید مشکلاتتان را به آنها در میان بگذارید،صحبت کنید و وقت بگذرانید.

به سلامت و‌ تغذیه خود اهمیت دهید و‌ بیش از اندازه کار نکنید تا خیلی خسته شوید.

به هیچ وجه سرخود داروهای ضدافسردگی را مصرف نکنید.استفاده از داروهای ضدافسردگی حتما باید زیر نظر پزشک مصرف شود.

پیشنهاد میشود که در کلاسهای قبل از زایمان شرکت کنید چرا که این کلاسها میتوانند بسیار کمک کننده باشند.

ارتباط جنسیت نوزاد با افسردگی پس از زایمان:

تحقیقات نشان داده است که احتمال ابتلا به افسردگی پس از زایمان در زنانی که فرزند آنها پسر است  ۷۹ درصد بیشتر از زنانی است که فرزند آنها دختر است و مهمترین عامل آن تغییر در تعادل شیمیایی مغزی است.

همچنین نتایج نشان داده که افرادی هم که عوارض جسمی زیادی پس از زایمان دارند خطر ابتلا به افسردگی پس از زایمان در آنها ۷۴ درصد نیز افزایش می یابد.

چگونه همسر و خانواده میتوانند کمک کنند؟

در ابتدا اطمینان پیدا کنید که همسرتان حقیقتا دچار افسردگی پس از زایمان شده است و اطلاعات خود را در این زمینه افزایش دهید.

اگر یک پدر هستید خودتان را نبازید زیرا اگر همسرتان به افسردگی پس از زایمان مبتلا شده باشد خود شما نیز ممکن است تحت تأثیر قرار گرفته و نیاز به حمایت داشته باشید.

به هیچ عنوان از حرفهای دیگران که میگویند همسرتان مریض است و افسردگی دارد،نا امید نشوید و در هر صورت کنار همسرتان باشید.

با او وقت بگذرانید،از او حمایت کنید،در انجام کارها تشویقش کنید تا اعتماد به نفسش افزایش پیدا کند و به او اطمینان دهید که خوب میشود و تا جایی که در توانتان است در انجام کارهای عملی مانند رسیدگی به کودک،غذا درست کردن،نظافت خانه،خرید و …به همسرتان کمک کنید.

درمان افسردگی پس از زایمان:

در ابتدا باید بدانید که درمان این افسردگی بسیار مهم است.آمار نشان میدهد که اغلب مادران در طی ۳تا ۶ ماه بدون هیچ درمانی بهبود پیدا میکنند و شاید تنها یک مادر از بین پنج مادری که دچار افسردگی پس از زایمان شده اند،بیمار و افسرده بماند و درمان نشود.

هر چه افراد مبتلا به این نوع افسردگی دیرتر درمان شوند،روزهای سخت تر و تلخ تری نیز پیش رو خواهند داشت و نمیتوانند روزهای خوب و حس  شیرین مادر شدن را تجربه کنند.

در عین حال این افراد نمیتوانند از کودک خود مراقبت کنند و با اطرافیان خود ارتباط خوبی داشته باشند و همه را از خود دور میکنند.

اگر افسردگی پس از زایمان طولانی شود،میتواند اثرات منفی ای بر کودک و همسرشان و بیشتر از همه خودشان داشته باشد پس هر چه سریع تر درمان شوند بهتر است.

روشهای درمان متعددی با توجه به میزان افسردگی فرد بیمار وجود دارد.اگر بیماری خاصی مانند کم کاری تیروئید و‌ یا …دارید ابتدا باید آن را درمان کنید سپس افسردگی پس از زایمان را.

درمان روانی افسردگی بعد از زایمان:

بیان کردن تمام احساسات خود،صحبت کردن با پزشک یا روانشناس درباره دغدغه و نگرانی هایتان میتواند روش بسیار مناسبی برای درمان افسردگی پس از زایمان باشد.

گاهی اوقات بیان مشکلات و احساسات به افراد نزدیک به خود ممکن است دشوار باشد پس در این صورت بهتر است که از یک پزشک کمک بگیرید.

با مشاوره رفتن یاد میگیرید که چگونه افکار و انرژی منفی تان را به انرژی و دیدگاه مثبت تبدیل کنید.

برای حل مشکلاتتان راههای هوشمندانه ای پیدا میکنید و‌ میتوانید به اهداف خود نزدیک شوید.

روش روان درمانی روش امن و‌ خوبی است اما ممکن است اثرات منفی هم به دنبال داشته باشد.

به عنوان مثال صحبت و یادآوری خاطرات تلخ گذشته میتواند شما را ناراحت تر و مضطرب تر کند.

درمان افسردگی پس از زایمان با دارو :

اگر وضعیتتان وخیم تر و افسردگی تان شدید تر از قبل شد و از مشاوره و‌ روان درمانی نتیجه ای نگرفتید باید به سراغ داروهای ضدافسردگی تحت نظر پزشک بروید.

داروهای ضدافسردگی انواع مختلفی دارند که کارایی همه آنها خوب است اما ممکن است هر کدام عوارض متفاوتی داشته باشند البته که این داروها اعتیادآور نیستند.

داروهای ضدافسردگی معمولا پس از گذشت ۲الی۳هفته شروع به نشان دادن اثرات خود میکنند و بهتر است تا مدت زمان ۶ ماه آنها را مصرف کنید.این داروها مواد شیمیایی مغز را متعادل میکنند و میتوانند رفتار و عادات شما را کنترل و تنظیم کنند.

همان طور که گفته شد داروهای ضدافسردگی عوارض دارند که اکثر آنها برطرف خواهد شد اما ممکن است شما دچار عوارضی شوید که با زندگی روزمره تان تداخل پیدا کند و افسردگی تان بدتر شود،در این صورت باید سریعا به پزشک خود اطلاع دهید و به نکات دیگری نیز توجه کنید.

در مصرف داروهای ضدافسردگی هنگام شیردهی باید بیشتر دقت کنید چرا که داروها از طریق شیر مادر به کودک منتقل میشوند.

پس اگر میخواهید بدانید که داروهای ضدافسردگی بر کودکتان تأثیری دارد یا نه بهتر است با پزشک خود مشورت کنید.

سخن پایانی

در برخی موارد با استفاده از تمامی روشهای گفته شده ،افسردگی پس از زایمان همچنان ادامه دارد و به افسردگی مزمن تبدیل میشود.در این شرایط بهتر است که سبک زندگیتان را نیز تغییر دهید.

باید بیشتر به خواب و تغذیه تان اهمیت دهید و برنامه غذایی مفید و‌ منظم،و همچنین استراحت کافی داشته باشید.

زمانی را برای پیاده روی و ورزش کردن اختصاص دهید و بیشتر سراغ کارهایی بروید که انجام دادن آنها برایتان لذت بخش است و‌ حس خوبی از آنها دریافت میکنید.

سعی کنید با دیگران بیشتر معاشرت کنید و گوشه گیر و منزوی نباشید.

به خودتان فشار زیادی وارد نکنید و توقعات بیش از حد نداشته باشید و کارهایی را انجام دهید که در حد توانتان است.سعی کنید از تجربیات دیگران استفاده کنید و درباره احساساتتان با آنها صحبت کنید.

ابتدا خودتان را اولویت قرار دهید سپس فرزندتان را زیرا کودک‌ شما به مادری پرانرژی و با احساس نیاز دارد نه مادی افسرده و بی اشتیاق پس از خودتان غافل نشوید.

این حقیقت را بپذیرید که مادر شده اید و وارد مرحله جدید چالش برانگیزی از زندگیتان شده اید.

هورمون درمانی:

هورمون درمانی نیز روشی است که گاهی پیشنهاد میشود اما تأثیر آن کمتر بوده و‌ میتواند خطرناک باشد به ویژه زمانی که مثلا سابقه  لخته شدن خون در رگ هایتان را داشته باشید.

 

---

سوالات متداول

آیا افسردگی پس از زایمان می تواند خطرناک باشد؟

در صورت تشدید علائم و ادامه آن ها تا مدت طولانی تر از حد معمول، ممکن است مادر با عوارض جدی افسردگی روبرو شده و زندگی طبیعی او و فرزندش به خطر بی افتد.

چگونه می توان از افسردگی پس از زایمان جلوگیری کرد؟

سبک زندگی مادر در ایام بارداری و پیش از آن، می تواند تقش به سزایی در ابتلا به افسردگی پس از زایمان داشته باشد. تقویت دیدگاه های مثبت، ورزش کردن، فکر کردن و کنار آمدن با روال های طبیعی زندگی، تغذیه سالم و کمک گرفتن از راهنمایی های مشاوران، می تواند در اصلاح این سبک زندگی موثر باشد.

چه زمانی لازم است افسردگی پس از زایمان را درمان کرد؟

در برخی مادران، علائم افسردگی و گرفتگی، تا دو هفته تقریبا طبیعی بوده و به مرور به حالت عادی باز می گردند. اما در برخی دیگر، علائم ادامه یافته و موجب اختلال در زندگی عادی وی و از دست رفتن وظایف مادری می گردد. اگرچه بهتر است که از ابتدای مشاهده علائم، از یک مشاور کمک بگیرید، اما در شرایط ادامه و تشدید علائم، مراجعه به درمانگر ضروری می نماید.

آیا استفاده از داروهای ضد افسردگی، بر شبر مادر و عملکرد وی، تاثیر منفی نخواهد گذاشت؟

استفاده از داروهای ضد افسردگی تنها در شرایط حاد و با علائم شدید تجویز می شود و در غالب موارد اصلاح سبک زندگی و روان درمانی می تواند برای مادران موثر باشد. با این حال، روانپزشکان پر صورت نیاز، داروهای متناسب با شرایط فیزیکی مادر را تجویز می کنند و تلاش می کنند تا کمترین آسیب متوجه نوزاد گردد.