درمان اختلال دوقطبی
درمان اختلال دوقطبی با توجه به نوع و شدت پیشروی این اختلالات طی جلسات متعدد انجام می شود . روانشناس در طی این جلسات به بررسی و ارزیابی ویژگی ها و رفتارهای فرد مبتلا به این اختلال می پردازد تا بهترین و موثرترین طرح درمان را برای وی بیابد .
یک روانشناس خوب با تشخیص بهترین طرح درمان اختلال دو قطبی می تواند بر روی جلوگیری از پیشروی این اختلال و در نهایت مهار این اختلال بسیار موثر واقع شود . طرح درمان زمانی مفید و کارآمد است و می تواند بر روی این اختلال تأثیرگذار باشد ، که در کنار دارو درمانی از روان درمانی و جلسات مشاوره استفاده شده باشد .
اختلال دو قطبی از آن دسته از اختلال ها است که با گذشت زمان امکان برگشت آن وجود دارد . پس یکی دیگر از ویژگی های طرح درمان موثر ، درمان و کنترل طولانی مدت بیمار است .
بسیاری از افراد با استفاده از روش های درمانی اشتباه ، نه تنها باعث بهبود اختلال دوقطبی نمی شوند ، بلکه باعث تشدید آن نیز می شوند . ما قصد داریم شما را با شیوه های درمانی این اختلالات آشنا کنیم تا بتوانید به بهترین شکل از پیشرفت این بیماری جلوگیری کنید و در نهایت آن را درمان کنید .
اختلال دوقطبی چیست ؟
اختلال دوقطبی از دسته اختلالات خلقی و مغزی است که در خلق و خوی فرد ، سطح انرژی ، توانایی انجام کارهای مختلف و … تغییراتی ایجاد می کند . ابتلا به این اختلال باعث بروز نوسانات روحی و خلقی شدید همچون شیدایی و افسردگی می شود . از این رو به این اختلال افسردگی شیدایی نیز گفته می شود .
اختلال دوقطبی در چندین دوره رخ می دهد :
- افسردگی
- شیدایی یا مانیک
- شیدایی خفیف یا هیپومانیک
انواع اختلال دوقطبی :
افرادی که به اختلال دو قطبی مبتلا می شوند ، با توجه به مدت و شدت بروز دوره های افسردگی ، شیدایی و شیدایی خفیف به ۴ دسته تقسیم می شوند که مهمترین آن ها دسته اول و دسته دوم می باشد که نیاز به درمان سریع اختلال دوقطبی خود دارند .
اختلال دوقطبی نوع 1
دسته اول افرادی هستند که به اختلال دوقطبی نوع ۱ مبتلا می شوند . در این نوع ، فرد در ابتدا به یک یا چند دوره شیدایی دچار می شود و در اکثر مواقع پس از آن به یک یا چند دوره افسردگی مبتلا شود و همچنین فرد ممکن است جنون را تجربه کند .
اختلال دو قطبی نوع 2
دسته دوم افرادی هستند که به اختلال دو قطبی نوع ۲ مبتلا می شوند . در این نوع ، فرد به افسردگی شدید طولانی مدت ( چندین دوره ) مبتلا می شود و پس از آن به شیدایی خفیف یا همان هیپومانیک دچار می شود . در این نوع فرد ممکن است دیوانگی را تجربه کند . و باید هرچه سریع تر برای درمان اختلال دوقطبی اقدام کنند.
دسته سوم افرادی هستند که دارای نوسانات خلقی و روحی هستند که این نوسانات بیش از ۴ بار در طول یک سال اتفاق می افتد . این دسته از افراد به اختلال دوقطبی متناوب سریع مبتلا هستند .
توجه: افرادی که به اختلال دوقطبی متناوب مبتلا هستند ، ممکن است نوع اختلال آن ها از نوع ۱ و یا نوع ۲ باشد .
دسته چهارم افرادی هستند که دارای نوسانات خلقی و مغزی هستند اما شدت این نوسانات در حد اختلال دو قطبی نیست . این دسته از افراد به اختلال خلق ادواری مبتلا هستند .
توجه : افرادی که به اختلال خلق ادواری مبتلا هستند ، بهتر است هر چه سریع تر درمان شوند ، چرا که در صورت عدم درمان ممکن است فرد به اختلال دو قطبی مبتلا شود .
علائم اختلال دوقطبی
به طور کلی می توان گفت اگر در طول زندگی خود با فردی روبه رو شدید که چند روز بسیار غمگین و افسرده هستند و چند روز بسیار پر انرژی و خوشحال هستند ، می توان گفت که آن فرد به احتمال زیاد به اختلال دوقطبی مبتلا است .
از علائم افراد مبتلا به دو قطبی در دوره افسردگی می توان به موارد زیر اشاره کرد :
- احساس اندوه و ناراحتی که با اتفاقات خوب از بین نمی رود
- عدم لذت بردن و احساس خوشنودی کردن از چیزهایی که قبلا از آن ها لذت می بردند
- گریه های شدید
- احساس بی قراری و استرس متداوم
- زودرنجی های بی دلیل
- فرار از جمع و میل به تنها بودن
- نداشتن تمایل برای انجام امور روزانه و کارهای مختلف
- نداشتن عزت نفس و احساس پوچی و بی ارزشی کردن
- عدم تمرکز و دقت
- عدم توانایی تصمیم گیری
- کاهش وزن
- وجود مشکل و گاهی بروز اختلال در هنگام خوابیدن
- عدم تمایل به برقراری رابطه جنسی
از علائم افراد مبتلا به دو قطبی در دوره شیدایی می توان به موارد زیر اشاره کرد :
- انرژی بسیار زیاد
- سرشار از ایده های مهیج
- احساس بهتر بودن و برتری نسبت به بقیه افراد
- افزایش تمایل به رابطه جنسی
- عدم توانایی در خوابیدن در زمان مناسب و به اندازه کافی
- خرج کردن غیر معقول
- صمیمی شدن سریع با افراد
- تند حرف زدن
- رفتارهای نامعقول و تصمیم گیری بی فکر
- جنب و جوش زیاد
دلایل بروز اختلال دوقطبی چیست ؟
محققان پس از تحقیقات بسیار زیاد به این نتیجه رسیده اند که هیچ دلیل قطعی برای بروز اختلال دوقطبی وجود ندارد . اما عواملی همچون ژنتیک ، وراثت و ساختار مغز می تواند در بروز این اختلال موثر باشد . در این قسمت به توضیح مختصر این دلایل می پردازیم :
ساختار مغز : به طور کلی ساختار مغز افرادی که به اختلال دوقطبی مبتلا هستند ، با ساختار مغز افراد سالم تفاوت های بسیار زیادی دارد .
ژنتیک : در افرادی که ژن های معین دارند ، احتمال ابتلا به اختلال دوقطبی بیشتر است .
وراثت : افرادی که خانواده درجه یک آن ها به اختلال دوقطبی مبتلا هستند ، بیشتر در خطر ابتلا به این اختلال قرار می گیرند .
درمان اختلال دو قطبی با دارو و بدون دارو :
همان طور که در بخش اول گفته شد ، اختلال دو قطبی از آن دسته اختلال ها است که با گذشت زمان امکان برگشت دارد و درمان آن می بایست مداوم در طول عمر فرد انجام شود . درمان اختلال دوقطبی می بایست با دارو درمانی ، روان درمانی و جلسات مشاوره فردی انجام شود . در این قسمت سعی داریم شما را با روش های درمان این اختلال آشنا کنیم :
درمان اختلال دوقطبی با استفاده از دارو :
این روش درمان اختلال دوقطبی از روش های قدیمی و سنتی محسوب می شود که معمولاً در ابتدای شروع بیماری با توجه به شدت و نوع اختلال برای بیمار تجویز می شود . داروهایی که برای درمان اختلال دوقطبی استفاده می شود ، شامل داروهای تثبیت کننده حالت ، خلق و خوی بیمار ، داروهایی برای جلوگیری از افسردگی ( ضد افسردگی ) و داروهای بر جلوگیری از روان پریشی می شود . این داروها برای بیماران مبتلا به اختلال دوقطبی تجویز می شود .
اما در رابطه با بیمارانی که به افسردگی شیدایی مبتلا هستند باید توجه بیشتری داشت چراکه در صورت استفاده از داروهای ضد افسردگی ، بیماری فرد در زمان شیدایی تشدید پیدا می کند . پس می بایست در تجویز داروهای ضد افسردگی دقت بسیار زیادی کرد . به طور کلی داروهایی که برای درمان یک بیمار مبتلا به اختلال دو قطبی تجویز می شود به صورت زیر می باشد :
داروهای تثبیت کننده خلق :
این داروها اغلب برای کنترل دوره های شیدایی ، دوره های افسردگی ، برای جلوگیری از شدت گرفتن دوره شیدایی و همچنین برای جلوگیری از بروز رفتارهای دیوانه وار استفاده می شود . از دیگر داروهای تثبیت کننده خلق می توان به داروهای ضد تشنج اشاره کرد . داروهای ضد تشنج می بایست به همراه داروهای تثبیت کننده خلق تجویز شود . با این تفاوت که داروهای ضد تشنج باید برای زمان کوتاهی مصرف شود اما مصرف سایر داروها ممکن است برای چندین سال به طول انجامد .
داروهای ضدافسردگی :
این دسته از داروها می بایست در کنار داروهای تثبیت کننده خلق استفاده شود تا اختلالات مربوط به افسردگی را درمان کند(علائم افسردگی) و منجر به تغییر در روحیه فرد مبتلا به اختلال دو قطبی شود .
داروهای ضد روانپریشی :
این دسته از داروها برای برخی از بیماران به منظور کنترل دوره های افسردگی و دوره های شیدایی استفاده می شود . همچنین این دسته داروها برای جلوگیری از نوسانات روحی نیز استفاده می شود .
با توجه به وضعیت خاص بیماران ، روانپزشک میبایست داروهایی متناسب با وضعیت بیماران را تجویز کند . به عنوان مثال :
در صورتی که فرد خوابی مناسب و مفید نداشته باشد ، می بایست برای وی داروهای آرام بخش تجویز شود .( نکته : این داروها نباید در طولانی مدت استفاده شود چرا که می تواند اعتیاد آور باشد )
در تجویز دارو برای زنان باردار نیز می بایست بسیار دقت شود . چرا که داروهای تثبیت کننده خلق می تواند بر روی جنین تاثیر مستقیم بگذارد .
توجه : بیماران مبتلا به اختلال دو قطبی می بایست هر چند وقت یک بار به پزشک خود مراجعه کنند . چرا که ممکن است تغییراتی در درمان آن ها رخ دهد و دوز داروهایشان تغییر کند .
درمان اختلال دوقطبی بدون دارو :
روان درمانی می بایست در کنار دارو درمانی برای بیمار تجویز شود . روان درمانی باعث می شود که فرایند درمان سریع تر و راحت تر پیش رود . روان درمانی در جلسات متعدد برای بیمارانی که بستری هستند و یا درمان به صورت سرپایی دارند ، استفاده می شود . این شیوه درمان اختلال دوقطبی به بیماران کمک می کند تا شیوه زندگی خود را بهبود دهند و برنامه ای منظم برای زندگی داشته باشند . روان درمانی شامل خانواده درمانی و درمان بین فردی نیز می شود .
خانواده درمانی : خانواده درمانی یکی از مهم ترین آیتم های روان درمانی می باشد . زمانی که اعضای خانواده فرد مبتلا به اختلال دوقطبی تحت آموزش های روان درمانی قرار می گیرند ، باعث می شود ، قبل از آن که بیماری فرد عود کند ، آن را تشخیص دهند و برای درمان آن اقدام کنند و از پیشروی این اختلال جلوگیری کنند . همچنین به کاهش حالت های پریشانی فرد بیمار کمک می کند .
درمان بین فردی : این درمان به رفتارهای اجتماعی و بین فردی بیمار کمک می کند تا بتواند رابطه ای درست و دوستانه با اطرفیان خود و جامعه داشته باشد . همچنین این شیوه ی درمان به بیمار کمک می کند تا بیمار برنامه روزانه و برنامه خواب مناسب برای خود تنظیم کند .
شوک درمانی برای اختلال دو قطبی :
در بعضی از موارد خاص که فرد مبتلا به اختلال دوقطبی در شرایطی خاص و بحرانی قرار دارد ، به عنوان مثال یک زن باردار باشد یا فردی باشد که قصد خودکشی دارد ، از روش جدید و مدرن شوک درمانی استفاده می شود . شوک درمانی به فرد کمک می کند تا علائم و نشانه های افسردگی و شیدایی کاهش چشم گیری پیدا کند .
دیدگاه خود را بنویسید