اختلال کم رویی چیست؟

خجالتی بودن یا اختلال کمرویی (Shyness)، یک ویژگی شخصیتی یا حالت عاطفی است که می تواند با علائمی از قبیل ناهنجاری، نگرانی یا تنش در کنار اطرافیان، به ویژه غریبه ها خود را نشان دهد. احساس ترس یا ناراحتی ناشی از کمرویی، اغلب علاوه بر افراد غریبه، موقعیت های جدید را نیز شامل می شود. در روانشناسی، کمرویی را یک احساس ناخوشایند خودآگاه می دانند که از ترس افکاری که احتمال می دهیم در دیگران، نسبت به ما، وجود دارد، ناشی می شود. این ترس می تواند، توانایی فرد را برای انجام فعالیت ها و یا گفتن آنچه که می خواهد، مهار کند. همچنین می تواند مانعی جدی در برابر شکل گیری روابط سالم و موثر باشد. کمرویی، همچنین با عزت نفس پایین مرتبط است و اغلب به عنوان یکی از دلایل اضطراب اجتماعی، معرفی می شود.

بسیاری از ما ممکن است این ترس ها و یا به عبارتی کمرویی را در موقعیت های مختلف و در حضور غریبه ها، در سنین مختلف، تجربه کرده باشیم. اما آیا همه آن ها، غیر طبیعی بوده و نیازمند درمان هستند؟ به منظور پاسخ به پرسش، ابتدا باید به تشخیص این امر که کمرویی، به عنوان یک اختلال، چه ویژگی هایی داشته و چگونه تشخیص داده می شود، بپردازیم و سپس به بررسی نحوه درمان آن بپردازیم. در این مقاله، قصد داریم، به پرسش هایی درباره کمرویی و شیوه درمان آن، بپردازیم.

 نشانه ها و علائم کمرویی 

هنگامی که صحبت از علائم و نشانه های کمرویی به میان می آید، باید به این نکته توجه داشت که کمرویی، می تواند از نظر شدت و ضعف علائم، متفاوت باشد. ممکن است بسیاری از افراد احساس ترس و ناراحتی های خفیفی را تحربه کنند که به راحتی برطرف می شود. برخی دیگر نیز ممکن است احساس ترس شدید از موقعیت های اجتماعی داشته باشند، ترسی که می تواند ناتوان کننده باشد. کمرویی طیف وسیعی از رفتارها را در بر می گیرد. طبیعی است که کودکان گاهی در موقعیت های جدید احساس خجالتی کنند.

علاوه بر این، کمرویی می تواند به دو شکل فیزیکی و یا احساسی ظاهر شود. ویژگی های فیزیکی کمرویی، علائمی است که به لحاظ بدنی در فرد ظاهر می شود، مانند ناراحتی معده، سرخ شدن، عرق کردن، لرزش یا تپش قلب. اما به طور کلی، افراد خجالتی، طیف وسیعی از علائم روانی یا عاطفی را تجربه می کنند که در ادامه به عمده ترین آن ها اشاره می کنیم:

• احساس فشار عصبی
• اجتناب از تعاملات اجتماعی در اغلب موارد و یا حتی به طور کلی
• ترس و نگرانی فلج کننده نسبت به نگاه و طرز فکر دیگران درباره خود
• احساس کم ارزشی یا خود کم بینی

علاوه بر موارد فوق، خجالتی بودن، می تواند منجر شود که فرد در برقراری تماس چشمی با دیگران، مشکل داشته باشد. از این رو، گفتگو در فضاهای کوچکی که امکان نگاه پراکنده به اطراف وجود ندارد (مانند ترس از آسانسور)، برای آن ها، دشوارتر خواهد بود. افراد کمرو همچنین ممکن است در هنگام گفتگو با دیگران، دچار کمی لکنت زبان شوند، صدای خود را پایین بیاورند و یا با بی قراری، بلعیدن مکرر آب دهان یا استفاده از زبان بدن بسته مانند دست ها یا پاهای ضربدری، صحبت کنند. با این حال، نمی توان گفت که این رفتارها همیشه نشان دهنده خجالتی بودن است.

به نظر می رسد یکی از مهم ترین مؤلفه های کمرویی، حساسیت بیش از حد فرد، به تجربه کمرویی است. برای کسی که خجالتی است، درک و آگاهی از کمرویی خود، می تواند به اندازه خود خجالتی بودن، از نظر عاطفی، ناراحت کننده باشد. در نتیجه علائم دیگری که می توان به لیست بالا اضافه کرد، شامل موارد زیر هستند:

• عدم برقراری ارتباط چشمی
• لکنت زبان در هنگام گفتگو با غریبه ها
• بلعیدن مکرر آب دهان در هنگام تعامل
• قرار دادن دست ها و پاها در حالت بسته و ضربدری
• حساسیت بسیار نسبت به “کمرو” و یا “خجالتی” شناخته شدن

توجه به این نکته نیز می تواند مهم باشد که تصورات درباره خجالتی بودن، ممکن است فرهنگی باشد. در بسیاری از فرهنگ ‌ها، این ویژگی شخصیتی را منفی تلقی کنند. این در حالی است که برخی از فرهنگ ‌های دیگر، به خصوص در فرهنگ های آسیایی، ممکن است تصویر مثبت تری نسبت به خجالتی بودن داشته باشند.

علت های کم رویی یا خجالتی بودن

بر اساس نتایج تحقیقات انجام شده در اروپا و آمریکا، قریب به 15 درصد از افراد، با تمایل به کمرویی متولد می شوند و می توان یکی از دلایل این امر را، در ویژگی های بیولوژیکی در مغز افراد، جستجو کرد. همچنین کودکانی که والدین خجالتی دارند، ممکن است از این رفتار آن ها، تقلید کرده و در نتیجه آن ها نیز به کمرویی دچار شوند.

کم رویی در کودکان

اما این تنها دلیل کمرویی نیست و می تواند تحت تاثیر تجربیات زندگی نیز باشد. برای نمونه پژوهشگران معتقدند که اکثر کودکان خجالتی، به دلیل تعامل با والدین، دچار کمرویی می شوند. والدینی که سختگیر و بیش از حد مراقب کودکان هستند، می توانند باعث خجالتی شدن آن ها شوند. مثلا کودکی که به دلیل سختگیری والدینش، اجازه ندارد برخی از فعالیت های اجتماعی را تجربه کند یا حتی به اختلال یادگیری در کودکان برخورد. احتمالا در رشد مهارت های اجتماعی دچار مشکل شده و یکی از عواقب این امر، کمرویی خواهد بود.

فرق کم رویی با درونگرایی

ممکن است در بسیاری از موارد، خجالتی بودن یا کمرویی با  برخی از دیگر موارد مانند آگورافوبیا (agoraphobia) یا اضطراب اجتماعی اشتباه گرفته شود. اما باید توجه داشت که افراد کمرو، لزوما از افراد یا تعاملات اجتماعی بیزار  نیستند، بلکه آن ها فقط ارتباط بین فردی را ناخوشایند یا ناراحت کننده می دانند. ممکن است فردی خجالتی و اجتماعی، خجالتی و غیراجتماعی، غیرخجالتی و اجتماعی، یا غیرخجالتی و غیراجتماعی باشد. این در حالی است که فرد مبتلا به آگورافوبیا، ترس از به دام افتادن در تعاملات اجتماعی را تجربه می کند که این ترس در کمرویی، وجود ندارد. اگرچه آگورافوبیا و اضطراب اجتماعی ممکن است برای برخی افراد ناتوان کننده باشد، خجالتی بودن به مراتب کمتر زندگی را تحت تاثیر قرار می دهد. کمرویی همچنین گاهی با درونگرایی، اشتباه گرفته می شود. بسیاری از محققان و روان درمانگران امروزه موافق هستند که کمرویی صرفاً جنبه ای از شخصیت است که اغلب نیازی به تغییر یا درمان ندارد.

درمان کمرویی و خجالتی بودن

ممکن است برخی از افراد، نسبت به خجالتی بودن خود، احساس شرم کنند و آن را یک ویژگی شخصیتی منفی بدانند. در نتیجه به دنبال درمان آن باشند تا بتوانند بر ناراحتی یا تنشی که در تعامل با افراد دیگر احساس می کنند، غلبه کنند. با این حال، ابتدا می توان به نکته توجه بیشتری داشت که خجالتی بودن، می تواند تنها یک جنبه از شخصیت فرد باشد که در کنار ویژگی های دیگر، به تعیین هویت فرد و رابطه او با افراد کمک می کند. در واقع می توان گفت، کمرویی، تا زمانی که چنین باشد، می تواند صرفا به عنوان بخشی از شخصیت فرد، نگریسته شود.

اما در برخی از افراد، ممکن است کمرویی بر زندگی روزمره آن ها، تاثیر منفی بگذارد، تا جایی که احساس کنند می توانند با دیگران گفتگو کنند، حتی بدون اینکه خود را به کلی از موقعیت های اجتماعی دور کنند. کمرویی ممکن است، منجر شود که فرد، از سرگرمی ها لذت کامل یا کافی نبرد، بهره وری او در کار کاهش یابد و یا نتواند زندگی اجتماعی خود را حفظ کند. در این شرایط، فرد ممکن است از یک روان درمانگر کمک بخواهد تا خجالتی بودن او درمان کرده یا مهارت هایی برای مقابله و سازگاری با کمرویی در موقعیت های مختلف، به او بیاموزد.

درمان کم رویی در روانشناسی

در این جا، درمان شناختی رفتاری یا CBT و به طور کلی گفتار درمانی فردی به برخی از افراد کمک می کند تا با کمرویی کنار بیایند. به ویژه هنگامی که کمرویی در ظاهر آن ها نمایان شود، مانند بی قراری، پرهیز از تماس چشمی، لکنت و… که می تواند به صورت فردی مورد توجه قرار گیرد. برخی از دیگر محققان خاطرنشان کرده ‌اند که در خصوص کمرویی، یک گزینه درمانی مؤثرتر ممکن است گروه درمانی باشد. گروه درمانی محیطی امن را برای بررسی جنبه های عمیق تر خجالتی مانند خود کم بینی یا نگرانی های مربوط به ارائه خود، ایجاد می کند.

در برخی موارد، ممکن است درمانگران، استفاده از داروها را نیز به عنوان مکمل درمانی، استفاده کنند. برخی داروهای ضد افسردگی و یا کنترل کنند اضطراب، در این موارد ممکن است موثر باشند که باید با تشخیص و تجویز درمانگر مصرف شوند. زیرا عوارض مصرف خودسرانه آن ها، بیش از عوارض ناشی از کمرویی خواهد بود.

اما علاوه بر موارد فوق، تکنیک هایی وجود دارد که به صورت فردی می تواند در مقابله با کمرویی و کنترل آن، کمک کند که در ادامه به بررسی آن ها می پردازیم.

 مقابله با کمرویی و کم حرفی

تحقیقات نشان می دهد که کمرویی و کم حرفی، اغلب از طریق یک چرخه معیوب در افراد حفظ می شود. در این چرخه، افراد ابتدا به یک موقعیت اجتماعی نزدیک می شوند، سپس ترس بیش از حد از ارزیابی منفی دیگران نسبت به خود را احساس کرده، در نتیجه از موقعیت، اجتناب می کنند. این اجتناب، در ابتدا منجر به تسکین فرد می گردد، اما اغلب، در ادامه باعث احساس شرم و سرزنش خود می شود. فرد برای کنار آمدن با این امر، احساسات منفی فرد تبدیل به خشم و سرزنش دیگران شده و بنابراین دیگران را بی‌ ملاحظه یا بی ‌حمایت می پندارد، که به تقویت میل به دوری از آن ها می انجامد.

با توجه به اینکه مهارت ‌های اجتماعی، مانند هر مجموعه دیگری از مهارت‌ ها، چیزی است که فرد می ‌تواند در طول زمان توسعه دهد، ما در اینجا، به چهار تکنیک برای افزایش سازگاری اجتماعی اشاره می کنیم:

برنامه ریزی برای جلوگیری از کم رویی:

بر خلاف درونگرایی که با ساکت و محتاط بودن همراه است، کمرویی، با تمایل بیش از حد به ارزیابی کردن منفی خود، مشخص می شود. در کمروها، ترس بسیار زیادی وجود دارد در این باره که دیگران آن ها را به شیوه ای ارزیابی می کنند، بنابراین مقدار زیادی از افکار آن ها، در محیط های اجتماعی، به جای انجلم دادن کارهای درست، صرف این می شود که چگونه کاری را اشتباه انجام ندهند.

یکی از راه های کاهش اضطراب در این رابطه، این است که زمان بیشتری را برای فکر کردن در مورد اینکه چه کاری می توان انجام داد تا موقعیت را موفقیت آمیز کرد، اختصاص دهید. چند سوال از خود بپرسید که به شما کمک می‌کند موضوعات جالبی ایجاد کنید: موضوعاتی که برای تعامل اجتماعی می‌توانم مطرح کنم، چیست؟ چه چیزی در زندگی من می گذرد که با اشتراک گذاری آن ها با دیگران، احساس راحتی می کنم؟ چه وجه اشتراکی با سایر افراد، در یک موقعیت اجتماعی، دارم؟

همچنین می توانید یک استراتژی خروج از موقعیت را از قبل طراحی کنید، اما سعی کنید تا حد ممکن از آن استفاده نکنید. باید بدانید که قرار گرفتن در معرض ترس، بهترین راه برای غلبه بر آن است. با این حال، اگر بدانید که استراتژی خروج از شرایط بد را دارید، احساس نمی کنید در دام افتاده اید.

کنجکاوی و علاقه به دیگران:

اولین اصلی که دیل کارنگی، در کتاب خود با نام “چگونه می توان دوستان را به دست آورد و بر مردم تاثیر گذاشت” مطرح می کند، علاقه واقعی به دیگران است. کارنگی این نکته را بر اساس کار روانشناس، آلفرد آدلر مطرح کرده است که نوشت:  “فردی که به همنوعان خود علاقه ای ندارد، بیشترین مشکلات را در زندگی خواهد داشت.” در یک محیط اجتماعی، سعی کنید تمرکزتان را از خودتان دور کرده، در عوض، بر کنجکاوی در مورد دیگران متمرکز شوید. آن ها چه کسانی هستند و چرا آنجا هستند؟ علایق و سرگرمی های آن ها چیست؟ این به شما چیزی متفاوت برای تمرکز می دهد و به شما کمک می کند مکالمات جدید با آن ها، ایجاد کنید. هر کس داستانی برای گفتن دارد، داستان فرئ مقابل را پیدا کنید، سپس بنشینید و گوش دهید. مردم دوست دارند در مورد خودشان صحبت کنند.

نقش دادن به خود:

بسیاری از افراد کمرو ممکن است متخصصان بسیار موفقی مانند پزشکان، وکلا، اساتید و صاحبان مشاغل دیگر باشند که اغلب در محل کار خود احساس اعتماد به نفس بالایی دارند، اما اعتماد به نفس خود را در موقعیت هایی که نقش آن ها توسط شغلشان مشخص نمی شود، از دست می دهند. بنابراین داشتن یک نقش، به شما حس هدفمندی و دستورالعمل هایی برای نحوه رفتار، ارئه می دهد.

انتقاد از خود برای مقابله با کم رویی:

افراد کمرو، اغلب به شدت از خود انتقاد می کنند و مکالمه درونی آن ها ممکن است بسیار خشن و شامل چیزهایی باشد که هرگز به دیگران نمی گویند. هنگامی که شما قضاوت های منفی درباره خود دارید، احتمال بیشتری وجود دارد که تصور کنید دیگران نیز شما را به همان شیوه قضاوت می کنند. منتقد درونی شما می تواند صدمات عاطفی زیادی را به همراه داشته باشد و آرامش و عزت نفس را از شما سلب کند.

بهترین راه برای شکست دادن این منتقد درونی، این است که یک متحد قوی ‌تر در کنار خود داشته باشید: صدای دیگری که به عنوان بهترین دوست شما عمل می‌ کند. به چیزهای خوب در مورد خود فکر کنید و یاد بگیرید که در مقابل مکالمت درونی خود خوبی هایتان را یادآوری کنید. با یادگیری این که با خود به شیوه ای ملایم تر و به دور سختگیری صحبت کنید، خواهید دید که موقعیت های اجتماعی آنقدر قدرت ندارند که به شما صدمه بزنند. زیرا خودتان را به خاطر آن ها، تنبیه نمی کنید.

در آخر، توجه داشته باشید که کمک گرفتن از متخصصان سلامت روان و یک روانشناس خوب، همواره می تواند راه های بهتر و موثرتری را پیش پای شما قرار دهد. در صورتی که مایلید در رابطه با کمرویی خود یا یکی از نزدیکان، از خدمات مشاوره بهره مند شوید، می توانید جهت رزرو نوبت با شماره تلفن 02188217088 تماس حاصل فرمایید.