روانشناس بالینی

روانشناس بالینی یکی از شاخه‌های رشته‌ی روانشناسی است، که عده کثیری از روانشناسان در این زمینه مشغول به کار هستند.

به دلیل اهمیت و گسترش روزافزون این حیطه از روانشناسی بررسی کوتاهی از روانشناسی بالینی و روانشناس بالینی (به عنوان یک متخصص در این زمینه) بپردازیم.

روانشناسی بالینی چیست؟

از روانشناسی بالینی تعاریف متعددی وجود دارد که به دو مورد از آن‌ها اشاره می‌کنیم:

به عنوان مثال: انجمن روانشناسی آمریکا، روانشناسی بالینی را هنر و فنی که با مسائل سازگاری انسان‌ها سر و کار دارد، تعریف می‌کند.

در تعریفی دیگر از روانشناسی بالینی می‌توان به تعریف آرتور اِس ربر، روانشناس معاصر اشاره کرد که بیان می‌کند: روانشناسی بالینی حوزه‌ای از روانشناسی است که با رفتارهای ناسازگار و غیر عادی آدمی سر و کار دارد.

اما یکی از کامل‌ترین تعاریف در مورد روانشناسی بالینی تعریف جی. اچ. رسنیک می‌باشد.

او معتقد است که: روانشناسی بالینی شامل تحقیق، تدریس و ارائه خدماتی در زمینه شناخت، پیش‌بینی و تسکین ناسازگاری‌ها و ناراحتی‌های هیجانی، رفتاری، روانشناختی و اجتماعی است.

روانشناس بالینی کیست؟

روانشناسی بالینی بزرگترین حوزه در بین حوزه‌های روانشناسی است و بیشترین شمار روانشناسان را روانشناس بالینی تشکیل می‌دهند.

اکثر روانشناسان بالینی ، مدرک دکترا در این زمینه دارا می باشند و به صورت عملی در بیمارستان ها و کلینیک ها تحت آموزش قرار گرفته اند . یک روانشناس بالینی ، سعی در ارتقای سلامت روانی افراد و ایجاد روابط صحیح بین افراد ، دارد .

روانشناس بالینی چه می کند:

یک روانشناس بالینی سروکارش با کاربرد اصول روانشناختی در امر تشخیص و درمان اختلالات هیجانی و رفتاری، از جمله:

• تست افسردگی
• درمان اضطراب اجتماعی
• روان‌پریشی
• درمان اختلالات شخصیت مانند اختلال شخصیت مرزی و…
• عقب ماندگی‌های ذهنی
• مشکلات جنسی(سرد شدن رابطه)
• ناسازگاری‌ها
• اعتیاد دارویی
• تعارض‌های زناشویی و خانوادگی

به طور کلی درمان بعضی از جدی‌ترین اختلالات روانشناختی بر عهده روانشناس بالینی می‌باشد.

با وجودی که روانشناسان بالینی غالبا در مراکز درمانی و بهداشتی کار می‌کنند اما پزشک نیستند و دارو تجویز نمی‌کنند،

در عوض این متخصصان باید مهارت زیادی در ارتباطات انسانی داشته باشند، داشتن خلاقیت و ابتکار در انتخاب برنامه‌های درمانی نیز اهمیت زیادی دارد.

این روانشناسان باید از نظر عاطفی بسیار قوی باشند تا در طی فرآیند درمان تحت تاثیر ناراحتی‌ها و مشکلات مراجعان خود قرار نگیرند، چون این مسئله ممکن است روند درمان را مختل کند.

وجه تمایز این متخصصان با سایر روانشناسان، نگرش بالینی آن‌ها نسبت به اختلالات و بررسی عمیق‌تر و حرفه‌ای‌تر اختلالات روانی می‌باشد.

کار روانشناس بالینی از جهاتی شبیه کار هنرمندان و از جهاتی شبیه کار دانشمندان است.

شبیه کار هنرمندان است زمانی که یک روانشناس بالینی در قضاوت‌های تشخیصی یا تصمیم‌گیری‌های درمانی خود بیشتر بر مهارت، تجربه و قوای ذهنی و شهودی خود متکی است.

شبیه کار دانشمندان است زمانی که یک روانشناس بالینی از روش‌های تحقیق و فرمول‌ها و پیش‌بینی‌های آماری در کار خود استفاده می‌کند.

مهارت های یک روانشناس بالینی خوب

تشخیص درست :

عبارت است از شناخت علت و چگونگی شکل‌گیری بیماری‌های روانی. روانشناس بالینی همچنین باید در شناخت علائم و سیر بیماری‌های روانی نیز تخصص داشته باشند‌.

تشخیص می‌تواند به وسیله مشاهده، مصاحبه و آزمون‌های روانشناختی صورت گیرد.

درمان :

کشف و استفاده از روش‌های روانشناختی برای بهبود مشکلات روانی و رفتاری فرد.

درمان روانشناس بالینی اغلب به صورت انفرادی صورت می‌گیرد، ولی در مواردی مانند خانواده درمانی، درمان اعتیاد و… ممکن است که از گروه درمانی استفاده کنند.

پژوهش:

پژوهش‌های روانشناس بالینی برخورد علمی، آزمایشگاهی و یا کلینیکی برای پیشرفت و توسعه دانش بشری در زمینه رفتار انسان تعریف می‌شود.
در میان فعالیت‌های ذکر شده در بالا تشخیص و درمان جز وظایف اصلی یک روانشناس بالینی به شمار می‌روند.

مهمترین مهارت یک روانشناس بالینی چیست؟

اصلی‌ترین و مهمترین مهارت یک روانشناس بالینی، مهارت گوش دادن فعال است. این مهارت بسیار حیاتی است؛ در حقیقت، در فرآیند مشاوره و درمان، گوش دادن و درک عمیق از مشکلات و نیازهای مراجعه‌کنندگان، اولین قدم اساسی است.

گوش دادن فعال، به معنای تمرکز کامل بر صحبت‌ها، احساسات و تجربیات مراجعه‌کنندگان است. روانشناس بالینی باید قادر باشد به صورت آگاهانه و بدون تعصب گوش کند و مراجعه‌کنندگان را درک نماید. این نوع گوش دادن در وجود مراجعه‌کنندگان، احساس اعتماد و ارتباط امن را القا می‌کند و به روانشناس کمک می‌کند تا اطلاعات واقعی و مهم را دریافت کرده و تحلیل نماید.

مهارت گوش دادن فعال، شامل توانایی تشخیص ارتباطات غیرکلامی، خواندن بین خطوط و تأمین فضای امن برای بیان گفته‌ها به دور از هرگونه قضاوت است. این مهارت به روانشناس بالینی این امکان را می‌دهد تا اطلاعات بیشتری درباره مشکلات و نیازهای مراجعه‌کنندگان دریافت کند؛ تا از این طریق، بهترین راهکارها و راهبردهای مشاوره‌ای را تدوین نماید.

در نتیجه، مهارت گوش دادن فعال به عنوان اصلی‌ترین و مهمترین مهارت روانشناسی بالینی معرفی می‌شود که برای برقراری ارتباط موثر و ارائه مشاوره و درمان با کیفیت بالا، بسیار ضروری است.

حوزه‌های فعالیت روانشناسان بالینی

۱- آموزش:

روانشناس بالینی می‌تواند در دانشگاه‌ها به تدریس واحد‌هایی مانند: آسیب شناسی روانی پیشرفته، مصاحبه، نظریه‌های شخصیت، روانشناسی عمومی و… بپردازد.

نظارت بالینی: روانشناسان بالینی می‌توانند در دانشگاه‌ها و دوره‌های کارورزی بر دانشجویان و کارورزها نظارت داشته باشند.

۲- مشورت:

یکی از فعالیت‌های مهم روانشناس بالینی مشورت دادن است. این روانشناسان می‌توانند به مشورت‌های بالینی در جهت پیشگیری از آسیب‌های روانشناختی بپردازند.

روانشناسان بالینی همچنین می‌توانند در مورد انواع مسائل روانشناختی به سازمان‌ها و حیطه‌های شغلی مشاوره دهند.

۳- اموراجرایی:

بسیاری از روان شناس بالینی، درگیر مدیریت یا اداره کردن سازمان‌های مرتبط می‌شوند. در حقیقت کاراجرایی پس از روان درمانی و تدریس، متداول‌ترین کار روان شناسان بالینی است.

روانشناس بالینی با چه کسانی در ارتباط است؟

• روانپزشکان
• روانشناسان مشاوره
• مددکاران اجتماعی
• روانشناسان مدرسه
• روانشناس کودک 
• روانشناسان توان‌بخشی
• روانشناسان سلامت
• روان پرستاران
• مشاور خانواده

حیطه‌های شغلی روان‌شناس بالینی :

روانشناسان بالینی می‌توانند در مراکز مشاوره فردی و کلینیک‌ها، مراکز مشاوره کودکان، بیمارستان‌های روانی، دادگاه‌های کودکان یا سازمان‌های نظارت بر بزهکاران،

درمانگاه‌های بهداشت روانی، مدارس، نهادهای مرتبط با روان‌پزشکی، زندانها، دانشگاه‌ها، پرورشگاه‌ها، کودکستان‌ها، کلینیک‌های درمان اعتیاد،کارخانه‌ها و انواع دیگر موسسات مشغول به کار شوند.

همچنین روانشناس بالینی یا روانشناس کودک می‌توانند با کسب مجوزهای مربوطه اقدام به تاسیس مهدکودک برای  و سرای سالمندان کنند.

تحصیلات مورد نیاز برای روانشناسی بالینی:

تحصیلات مورد نیاز برای این رشته کارشناسی ارشد یا دکتری روانشناسی بالینی می‌باشد.

مزایای شغل روانشناس بالینی:

• کمک به دیگران برای غلبه بر مشکلاتشان می‌تواند برای فرد بسیار ارضا کننده باشد.
• نیازها و چالش‌های متفاوت هر بیمار، روانشناس بالینی را وامی دارد که در جستجوی راه حل‌های ابتکاری و خلاقانه برآید.
• امکان کار خصوصی وجود دارد.

معایب شغل روانشناس بالینی:

• احتمال فشار کاری زیاد به دلیل طبیعت و ماهیت دشوار درمان.
• سروکار داشتن با بیماران پر توقع، اهل جر و بحث و از نظر روانی ناپایدار.
• صرف وقت زیاد برای هر بیمار.

مهم ترین قدم در روانشناسی بالینی : مصاحبه بالینی

اساسی ترین قدم در درمان بیماران ، اجرای مصاحبه ی بالینی است . با انجام مصاحبه بالینی می توان به اطلاعات مفید ، برای شناخت و ارزیابی بیماران دست یافت . به همین علت این روش نخستین روش ارزیابی می باشد که از اهمیت بسیار بالایی برخوردار است ‌. با انجام مصاحبه ، روانشناسان علاوه بر پاسخ سوالات مصاحبه ، به چگونگی ادای مطالب نیز آشنا می شوند و می توانند به مسائل مهمی دست یابند . به علاوه انجام مصاحبه ، باعث ایجاد نوعی رابطه عاطفی بین بیمار و روان شناس می شود .

مصاحبه بالینی به دو صورت مستقیم و غیرمستقیم برگزار می‌ شود :

مصاحبه بالینی به روش مستقیم :

در روش مستقیم روانشناسان سوالاتی را از پیش تعیین می کنند و در طول زمان مصاحبه این سوالات از بیماران پرسیده می شود . این روش مشکلات خاص خود را دارد به طور مثال ممکن است از ایجاد رابط ی صمیمی و عاطفی بین بیمار و روانشناس جلوگیری شود و مصاحبه یک طرفه شود .

مصاحبه بالینی به روش غیر مستقیم :

در این روش ، روانشناس بالینی یک نوع رابطه ی دو طرفه ایجاد می کنند و به صورت غیر مستقیم سوالاتی را مطرح می کنند . در روش غیر مستقیم ، بیمار بحث را جلو می برد و در واقع به گونه ای مصاحبه را اداره می کند . استفاده از این روش ، باعث می شود تا بیمار به روانشناس اعتماد کند و بتواند به راحتی مشکلات خود را بیان کند .

نکته:

در نهایت شایان ذکر است که متخصصان مشاوره نیز وظایفی همچون روانشناسان بالینی دارند، هر چند که معمولا سروکارشان با اختلالات خفیف‌تر است.

روانشناس بالینی خوب:

یک روانشناس بالینی خوب که تسلط کاملی بر علم روز دنیا و مهارت های لازم داشته باشد می تواند حتی تا عوض شدن کلی مسیر زندگی شخص او را همراهی و با قدرت نفوذ کلام خود می تواند شخصی را پنجره ی جدیدی از جهان هستی را به یک شخص نشان بدهد .

گاهی انسان در روبرو شدن با واقعیت های زندگی و درک این وقایع نمی تواند تصمیم کاملا درستی بگیرد و با این برخوردهای غیر منطقی و نادرست ، زمینه ساز مشکلات عدیده ی عصبی و روانی همچون :

• اضطراب اجتماعی
• افسردگی
•  احساس ترس (مانند ترس از طرد شدن ٬ ترس از ارتفاع و …)
• منزوی شدن و گوشه گیری

و…..خواهد شد . که با انتخاب روانشناس  و مشاوره میتوان تا حد زیادی این مشکلات را برطرف کرد .

7 ویژگی روانشناس بالینی خوب :

• یک روانشناس بالینی خوب می بایست ، مهارت فوق العاده ای در زمینه حل مسئله داشته باشد .
• مهارت ایجاد برقراری ارتباط و گوش سپردن به حرف های طرف مقابل را داشته باشد .
• درک خوبی از تکنیک های علمی و علم روز روانشناسی داشته باشد .
• یک روانشناس بالینی خوب باید ، زمینه ایجاد اعتماد و اطمینان را برای شخصی که می خواهد مشاوره بگیرد ، فراهم آورد .
• مسائل پیچیده تخصصی را با زبان ساده و قابل فهمی برای مراجعینی که دانش تخصصی ای در زمینه ندارند ، بیان کند .
• یک روانشناس بالینی خوب باید ، بتواند مهارت همدلی و صبر را در خود تقویت نماید .
• مهارت های ایجاد انگیزه و امیدواری و مثبت نگری داشته باشد .
• روانشناس بالینی خوب تا چه حد می تواند در عمق افکار فرد نفوذ کند و به او کمک کند ؟

چ زمانی به روانشناس بالینی نیاز داریم؟

1. اختلالات سلامت روان: روانشناس بالینی نقش مهمی در ارزیابی، تشخیص و درمان اختلالات سلامت روان دارد. آنها با افرادی کار می کنند که شرایطی مانند افسردگی، اضطراب، اختلال دوقطبی، اسکیزوفرنی و اختلالات شخصیتی را تجربه می کنند.

2. تروما و اختلال استرس پس از سانحه (PTSD): روانشناس بالینی به افرادی که رویدادهای آسیب زا را تجربه کرده اند کمک می کند. آنها به مشتریان کمک می کنند تا احساسات خود را پردازش کنند و مکانیسم های مقابله ای را توسعه دهند.

3. مسائل مربوط به رابطه: زمانی که افراد یا زوجین در روابط خود با مشکلاتی مواجه می شوند، روانشناس بالینی می تواند مشاوره و درمان ارائه دهند. آنها به حل مشکلات ارتباطی، حل تعارض و سایر مسائلی که روی رابطه تأثیر می گذارند کمک می کنند.

4. سوء مصرف مواد و اعتیاد: روانشناسان بالینی اغلب با افرادی کار می کنند که با سوء مصرف مواد و اعتیاد دست و پنجه نرم می کنند. آنها به مشتریان کمک می‌کنند تا عوامل زمینه‌ای مؤثر در اعتیادشان را درک کنند.

 5. اختلالات خوردن: روانشناسان بالینی در درمان اختلالات خوردن مانند بی اشتهایی عصبی و پرخوری عصبی تخصص دارند. آنها به افراد در ایجاد یک رابطه سالم با غذا، رسیدگی به نگرانی های مربوط به تصویر بدن و مدیریت الگوهای غذایی نامنظم کمک می کنند.

6. کودکی و مسائل رشد: روانشناسان بالینی با کودکان و نوجوانانی که مشکلات رفتاری و عاطفی را تجربه می کنند کار می کنند. آنها به ارزیابی و رسیدگی به شرایطی مانند اختلال نقص توجه/بیش فعالی (ADHD)، اختلال طیف اوتیسم (ASD)، ناتوانی های یادگیری و تاخیر در رشد کمک می کنند.

7. مدیریت استرس و اضطراب: روانشناسان بالینی به افراد کمک می‌کنند تا استرس و اضطراب مربوط به شرایط مختلف زندگی، از جمله استرس ناشی از کار، فشارهای تحصیلی، انتقال‌های زندگی، و اختلالات اضطرابی عمومی را مدیریت کنند.

روانشناس بالینی خوب در تهران :

خانم دکتر شقایق درویشی ، عضو انجمن روانشناسی آمریکا و عضو نظام روانشناسی و مشاوره ایران ، مدیر مسئول کلینیک روانشناسی آسنا ، با داشتن سابقه ی درخشان در زمینه روانشناسی و مشاوره یکی از بهترین روانشناسان بالینی در تهران می باشند .

برای رزرو وقت و برقراری ارتباط می توانید با شماره زیر در تماس باشید :

021-88217088