بازی درمانی چیست؟

بازی درمانی با نام لاتین play therapy از جمله شاخه های درمان به منظور رفع مشکلات رفتاری، محسوب می شود که به روش مداخله درمانی، با استفاده از بازی، ارتباطی موثر بین کودک و درمانگر ایجاد می شود. در بازی درمانی، درمانگر می تواند با ایجاد محیطی امن و حمایتی، کودک را به بازی تشویق کند. در حین بازی، درمانگر می تواند احساسات کودک را کشف کند، تجربیات زندگی وی را تجزیه و تحلیل کند و بر روی یادگیری وی تاثیربگذارد.

در واقع در بازی درمانی، درمانگر با استفاده از علم و تجربیات خود، اسباب بازی های متنوع، وسایل هنری و سایر وسایل بازی را در محیطی مناسب فراهم می کند. در این روش درمانی، درمانگر در حین بازی، تمامی رفتارهای کودک را بررسی و تجزیه و تحلیل می کند. وی با مشاهده کردن، بازی کردن، گوش دادن، صحبت کردن و همدلی کردن با کودک، راهکارهای مناسب برای حل مشکلات رفتاری کودک در نظر می گیرد.

بازی درمانی به طور کلی شامل تمامی تکنیک ها و روش های درمانی می شود که می تواند به کودکانی که درگیر مشکلات، چالش ها و آسیب های اجتماعی هستند، کمک کند. همچنین این روش درمان می تواند برای کودکانی که کمبود توجه و یا محبت دارند و یا دچار اضطراب و غم و اندوه هستند، مفید باشد. با بازی درمانی، درمانگر می تواند با ایجاد فضایی امن و دوستانه، عزت نفس کودک را تقویت کند و به کشف مهارت ها و استعدادهای کودک کمک کند.

بازی درمانی، یکی از شاخه های تخصصی درمان محسوب می شود که می بایست توسط افراد متخصص نظیر درمانگران و یا روانشناس کودک انجام شود تا نتیجه مطلوب حاصل شود. در واقع بازی درمانی یکی از مهمترین و پرکاربردترین شیوه های ارتباط با کودکان و برطرف کردن مشکلات گوناگون کودکان می باشد.

مراحل بازی درمانی کودک توسط روانشناس:

بازی درمانی کودکان، از جمله فعالیت های تخصصی محسوب می شود که توسط روانشناسان کودک و درمانگران متخصص انجام می شود. رعایت برخی از نکات برای اکتساب بهترین نتیجه، در این نوع درمان بسیار حائز اهمیت است. در این قسمت سعی داریم به معرفی این نکات بپردازیم:

محیطی ایمن و حمایتی برای کودک:

فراهم کردن محیطی ایمن و حمایتی به صورت یک فضای اختصاصی به شکل یک اتاق بازی، از جمله نکات حائز اهمیت در روند بازی درمانی می باشد. محیط درمان، باید به گونه ای با استفاده از وسایل و ابزارهای بازی، تجهیز شود که کودک بتواند به فضا و درمانگر اعتماد کند و احساس امنیت داشت باشد تا روند درمان به بهترین شکل پیش رود. به طور کلی می بایست، طیف گسترده ای از ابزارها و وسایل بازی در محیط بازی وجود داشته باشد تا درمانگر با استفاده از آنها بتواند ارتباطی موثر با کودک برقرار کند.

راهکارهای غیردستوری:

به طور کلی درمانگر در روند بازی درمانی، می بایست از راهکارهای غیر دستوری استفاده کند. در واقع در این نوع درمان، کودک می تواند آزادانه نوع بازی و نحوه بازی را انتخاب کند و درمانگر در انتخاب نوع بازی هیچ گونه دخالتی ندارد. این موضوع به کودک کمک می کند تا نظرات، احساسات و افکارهای خود را آزادانه بیان کند و اجازه ورود درمانگر را به حیطه امن خود می دهد.

درک نمادین:

درمانگر و یا یک روانشناس کودک، می بایست درک نمادین از نحوه رفتار کودک، بازی کودک و انتخاب نوع اسباب بازی داشته باشد. زیرا کودک با انتخاب اسباب بازی ها، عروسک ها و حتی نوع نقاشی که می کشد، می تواند به صورت غیر مستقیم و نمادین احساسات، افکار و عواطف خود را به نمایش بگذارد. یک درمانگر با استفاده از تخصص و دانش خود، می بایست درک مناسبی از رفتارهای نمادین یک کودک داشته باشد.

مشاهده:

یک درمانگر و یا روانشناس کودک، در جلسات درمان حضور دارد و به صورت دقیق رفتارهای کودک را مشاهده و بررسی می کند. در واقع درمانگر با مشاهده نحوه بازی کودک، رفتارهای وی در حین بازی، احساسات و عواطف کودک را تجزیه و تحلیل می کند و در روند درمان با استفاده از مشاهدات و تجربیات خود، به رفتار کودک جهت می دهد و به حل مشکلات کودکان کمک می کند.

ارائه راهبردهای درمانی:

درمانگر با استفاده از اطلاعاتی که در حین روند درمان از کودک کسب کرده است، راهبردهای درمانی برای رفع مشکلات کودک ارائه می دهد. راهبردهای درمانی می تواند شامل تکنیک های درمانی و انواع فعالیت ها باشد که به سلامت هرچه بیشتر کودک و رفع مشکلات و کمبودهای وی کمک می کند.

درمان و حل مسائل:

بسیاری از کودکان در زمان های مختلف، تجربیات آسیب زایی را تجربه می کنند که می تواند در آینده تاثیراتی منفی بر روی زندگی فرد داشته باشد. به همین علت بهتر است در زمان کودکی به این دسته از مشکلات و تجربیات منفی پایان داد تا فرد در آینده مشکلات روحی و اختلال های گوناگون را تجربه نکند. درمانگر در طول درمان با استفاده از بازی، می بایست این دسته از آسیب ها را شناسایی کند، آن ها را بازسازی کند و سناریویی جایگزین برای آن ها در نظر بگیرد.

ایجاد رابطه موثر:

یک درمانگر باید ارتباطی موثر با کودک برقرار کند تا کودک بتواند به وی اعتماد کند و رابطه ای قوی و موثر با درمانگر ایجاد کند. زمانی که کودک احساس راحتی و امنیت داشته باشد، درمانگر می تواند فرآیند درمان را انجام دهد.

حضور موثر والدین:

در برخی از موارد، والدین کودک می توانند در فرآیند درمان حضور داشته باشند و به روند درمان کمک کنند. همچنین والدین می توانند کودک را در روند پیشروی درمان حمایت کنند.

فواید بازی درمانی:

بازی درمانی با کشف افکار، احساسات، کمبودها و مشکلات کودک، می تواند به حضور موثر کودک در جامعه کمک کند و مشکلات زمینه ای کودک را برطرف کند. به همین علت این روش درمان می تواند فواید بسیاری برای کودکان داشته باشد. در این قسمت سعی کرده ایم که فواید بازی درمانی را شرح دهیم…

بیان احساسات:

در بازی درمانی، درمانگر محیطی ایمن برای کودک فراهم می کند و اعتماد کودک را به خود جلب می کند. به همین علت کودک می تواند تمامی احساسات خود را با درمانگر به اشتراک بگذارد، مشکلات خود را به روش های مختلف بیان کند و در نهایت درمانگر با شناسایی و مدیریت مشکلات و احساسات کودک، به وی جهت دهد.

بازی درمانی کودکان و مهارت های ارتباطی:

از جمله فواید جلسات بازی درمانی، می توان به توسعه مهارت های ارتباطی کودک اشاره کرد. در واقع کودک با شرکت در جلسات بازی درمانی، می آموزد که چگونه ارتباطی موثر با درمانگر برقرار کند. همچنین بازی درمانی می تواند برای کودکانی که مشکلات تکلمی دارند و نمی توانند به خوبی صحبت کنند، مفید باشد؛ چرا که کودک می تواند با استفاده از بازی احساسات و افکار خود را بیان کند.

بازی درمانی برای اضطراب کودکان

بازی درمانی بر روی کاهش میزان استرس و اضطراب تاثیرگذار است، زیرا کودک در روند بازی درمانی احساس لذت را تجربه می کند و سطح کورتیزول کاهش پیدا می کند. به همین علت کودکان مضطرب در جلسات بازی درمانی از عوامل استرس زا فاصله می گیرند و می توانند برای مدتی به آرامش برسند.

بازی درمانی و مهارت های اجتماعی

در جلسات بازی درمانی، درمانگر سعی دارد که مهارت های اجتماعی و بین فردی کودک را تقویت کند. برای این منظور در روند بازی از تعاملاتی که کودک با درمانگر دارد، استفاده می شود و در راستای بهبود مهارت های اجتماعی وی مورد استفاده قرار می گیرد.

مزایای بازی درمانی برای کودکان:

بازی درمانی اولین و مهمترین روش درمانی برای کودکان محسوب می شود که در طی آن درمانگر علاوه بر حل مشکلات کودک، وظیفه استعدادیابی کودک را نیز برعهده دارد. در این قسمت سعی داریم برخی از مزایای بازی درمانی را ذکر کنیم.

• ایجاد ارتباط قوی بین کودک و خانواده
• توانایی برقراری ارتباطی موثر با سایر افراد و هم سن های کودک
• کاهش میزان استرس و اضطراب کودک
• یادگیری احترام به شخص خود
• توانایی بیان کامل احساسات به سایر افراد
• توانایی قبول مسئولیت