بی اشتهایی عصبی (آنورکسیا)

بی اشتهایی عصبی یا آنورکسیا، که اغلب به سادگی بی اشتهایی نامیده می شود، نوعی اختلال در غذا خوردن است که با وزن پایین غیرطبیعی، ترس شدید از افزایش وزن و درک تحریف شده از وزن مشخص می شود. افراد مبتلا به بی اشتهایی، برای کنترل وزن و شکل خود ارزش زیادی قائل هستند و از تلاش های شدید استفاده می کنند که به طور قابل توجهی در زندگی آن ها اختلال ایجاد می کند.

افراد مبتلا به بی اشتهایی معمولا مقدار غذایی که می خورند را به شدت محدود می کنند. آن ها ممکن است با استفراغ بعد از غذا خوردن یا با استفاده نادرست از ملین ها، کمک های رژیمی، دیورتیک ها یا تنقیه، تلاش کنند تا کالری دریافتی را کنترل کنند. همچنین ممکن است با ورزش بیش از حد سعی در کاهش وزن داشته باشند. مهم نیست چقدر وزن کم شده است، فرد همچنان از افزایش وزن می ترسد.

بی اشتهایی عصبی در دختران و زنان شایع تر است. با این حال، پسران و مردان نیز به طور فزاینده ای دچار اختلالات خوردن می شوند که می تواند به دلیل فشارهای اجتماعی روز افزون باشد. بی اشتهایی همچنین در بین نوجوانان نیز بسیار شایع است. با این حال، افراد در هر سنی می توانند به اختلال خوردن مبتلا شوند، اگرچه در افراد بالای 40 سال نادر است. نوجوانان ممکن است به دلیل تمام تغییراتی که بدن آن ها در دوران بلوغ رخ می دهد، بیشتر در معرض خطر باشند. آن ها همچنین با افزایش فشار همسالان مواجه می شوند و نسبت به انتقاد یا حتی اظهارنظرهای غیر معمول در مورد وزن یا شکل بدن خود حساس تر اند. تحقیقات نشان داده اند که تعداد زنان جوان بین 15 تا 19 سال که به بی اشتهایی عصبی مبتلا هستند، از سال 1930 افزایش چشمگیری داشته است.

این نوع بی اشتهایی مربوط به غذا نیست. بلکه راهی بسیار ناسالم و گاهی تهدید کننده زندگی است که در آن فرد تلاش می کند با مشکلات عاطفی کنار بیاید. این افراد اغلب لاغری را با ارزش خود یکی می دانند. بی اشتهایی، مانند سایر اختلالات خوردن(پر خوری عصبی)، می تواند زندگی فرد را تحت الشعاع قرار دهد و غلبه بر آن بسیار دشوار است. اما بدنی معنا نیست که نمی توان آن را درمان یا کنترل کرد. در ادامه به نکات بیشتری پیرامون بی اشتهایی عصبی می پردازیم.

علائم و نشانه های بی اشتهایی عصبی

علائم و نشانه های بی اشتهایی عصبی به دو گروه عمده علائم فیزیکی و علائم عاطفی و روانی تقسیم می شود.  ممکن است تشخیص علائم و نشانه ‌ها دشوار باشد، زیرا وزن کم بدن برای هر فرد متفاوت است و برخی افراد ممکن است بسیار لاغر به نظر نرسند. همچنین، افراد مبتلا به بی اشتهایی اغلب لاغری، عادات غذایی یا مشکلات جسمی خود را پنهان می کنند. با این حال توجه به این دو دسته علائم می تواند در تشخیص اختلال موثر باشد:

علائم فیزیکی: علائم و نشانه های فیزیکی بی اشتهایی می تواند شامل موارد زیر باشد:

• کاهش شدید وزن یا عدم افزایش وزن مورد انتظار رشد
• ظاهر نحیف و لاغر
• ضرباق قلب غیر طبیعی
• خستگی
• بی خوابی
• سرگیجه یا غش
• کبود شدن انگشتان دست
• نازک شدن و شکنندگی موها
• ریزش مو
• موهای بدن نرم و کرکی
• عدم قاعدگی
• یبوست و درد شکم
• پوست خشک یا مایل به زرد
• عدم تحمل سرما
• ریتم های نامنظم قلب
• فشار خون پایین
• کم آبی بدن
• تورم بازوها یا پاها
• دندان های فرسوده
• پینه روی بند انگشتان ناشی از استفراغ القایی

به طور کلی، افراد مبتلا به بی اشتهایی با وزن بدن پایین غیرطبیعی دست و پنجه نرم می کنند، در حالی که افراد مبتلا به پرخوری عصبی اغلب وزن طبیعی تا بالاتر از نرمال دارند.

علائم عاطفی و رفتاری: علائم رفتاری بی اشتهایی ممکن است شامل تلاش برای کاهش وزن با موارد زیر باشد:

• محدودیت شدید دریافت غذا از طریق رژیم غذایی یا روزه داری
• ورزش بیش از حد
• پرخوری و استفراغ تعمدی برای خلاص شدن از غذا، که می تواند شامل استفاده از ملین ‌ها، تنقیه، کمک‌ های رژیمی یا محصولات گیاهی باشد.
• وقت گذراندن با غذا، که گاهی شامل پختن غذاهای مفصل برای دیگران اما نخوردن آن ها می شود
• حذف مکرر وعده های غذایی یا امتناع از خوردن
• انکار گرسنگی یا بهانه آوردن برای نخوردن
• خوردن فقط چند غذای ایمن و خاص که اغلب غذاهای کم چربی و کالری را شامل می شود
• اتخاذ یک وعده غذایی سفت و سخت یا آداب غذا خوردن، مانند تف کردن غذا بعد از جویدن
• عدم تمایل به غذا خوردن در جمع
• دروغ گفتن در مورد اینکه چقدر غذا خورده است
• ترس از افزایش وزن که ممکن است شامل وزن کردن یا اندازه گیری مکرر بدن باشد
• بررسی مکرر در آینه برای شناسایی عیوب
• شکایت از چاق بودن یا داشتن قسمت هایی از بدن که چاق هستند
• پوشاندن بدن در لایه های لباس
• خلق و خوی بدون احساس
• کناره گیری اجتماعی
• تحریک پذیری
• بی خوابی
• کاهش علاقه به رابطه جنسی

روانشناسی بی اشتهایی عصبی یا آنورکسیا

بسیاری از افراد مبتلایان به آنورکسیا، حداقل در ابتدا نیاز به درمان ندارند. اما هنگامی که تمایل آن ها به لاغر ماندن بر نگرانی در مورد سلامتی در آن ها غلبه می کند، می تواند نگران کننده باشد. داشتن یک یا چند مورد از موارد بالا می تواند نشان از وجود یک اختلال باشد که می تواند سلامت جسمی و روانی فرد را به شدت تهدید کند. مسئله مهم آن است که مبتلایان به این اختلال، اغلب علائم خود را پنهان کرده و درباره آن صحبت نمی کنند. این درحالی است که تداوم این علائم می تواند حتی خطرات جدی برای حیات آن ها به همراه داشته باشد.

از این رو مراجعه به درمانگران و یک روانشناس خوب و دریافت مشاوره های تشخیصی و سپس شروع فرآیند درمان، از اهمیت ویژه ای برخوردار است. در صورت تمایل به دریافت خدمات مشاوره از کلینیک دکتر شقایق درویشی و رزرو نوبت می توانید با شماره تلفن 02188217088 تماس بگیرید.

علت های بی اشتهایی عصبی(آنورکسیا)

علت دقیق بی اشتهایی عصبی(آنورکسیا)، هنوز تا حدی ناشناخته است. مانند بسیاری از بیماری ها، احتمالا ترکیبی از عوامل بیولوژیکی، روانی و محیطی در شکل گیری آن موثر خواهند بود. با این حال چند عامل مهم می تواند در آن بیشترین نقش را داشته باشد:

عوامل بیولوژیکی در بی اشتهایی عصبی:

اگرچه هنوز مشخص نیست که کدام ژن ها درگیر بی اشتهایی می شوند، اما ممکن است تغییرات ژنتیکی وجود داشته باشد که برخی افراد را در معرض خطر ابتلا به بی اشتهایی عصبی قرار دهد. برخی از افراد ممکن است تمایل ژنتیکی به سمت کمال گرایی، حساسیت و پشتکار داشته باشند و همه این صفات مرتبط با بی اشتهایی هستند.

عوامل روانشناختی:

برخی از افراد مبتلا به بی اشتهایی ممکن است ویژگی های شخصیت وسواسی را داشته باشند که باعث می شود با وجود گرسنگی به رژیم های سخت پایبند باشند و غذا را کنار بگذارند. آن ها ممکن است تمایل شدیدی به کمال گرایی داشته باشند، که باعث می شود فکر کنند هرگز به اندازه کافی لاغر و متناسب نیستند.از این رو ممکن است سطح بالایی از اضطراب داشته باشند و برای کاهش آن به خوردن محدود روی بیاورند.

عوامل محیطی:

فرهنگ مدرن غربی بر لاغری تاکید بیش از حد دارد. تا حدی که موفقیت و ارزش اغلب، با لاغر بودن و داشتن تناسب اندام ویژه ای، به دست می آید و با هم برابر است. فشار همسالان نیز ممکن است در میل به لاغر شدن، به ویژه در بین دختران جوان موثر باشد.

عوارض بی اشتهایی عصبی

بی اشتهایی می تواند عوارض متعددی داشته و در شدیدترین حالت ممکن است، حتی کشنده باشد. مرگ ممکن است به طور ناگهانی رخ دهد، حتی زمانی که فرد به شدت هم کم وزن نباشد. مرگ در اینجا می تواند ناشی از ریتم غیرطبیعی قلب (آریتمی) یا عدم تعادل الکترولیت ها (مواد معدنی مانند سدیم، پتاسیم و کلسیم که تعادل مایعات را در بدن حفظ می کنند) باشد. سایر عوارض بی اشتهایی عصبی شامل موارد زیر می شود:

• کم خونی
• مشکلات قلبی، مانند افتادگی دریچه میترال، ریتم غیر طبیعی قلب یا نارسایی قلبی
• پوکی استخوان و افزایش خطر شکستگی
• تحلیل رفتن عضلات
• قطع عادت ماهیانه در زنان
• کاهش سطح تستوسترون در مردان
• مشکلات گوارشی، مانند یبوست، نفخ یا حالت تهوع
• ناهنجاری های الکترولیت، مانند پایین بودن پتاسیم، سدیم و کلرید خون
• مشکلات کلیوی
• سوء تغذیه: در صورتی که فرد مبتلا به بی اشتهایی، دچار سوءتغذیه شود، همه اعضای بدن از جمله مغز، قلب و کلیه ها می توانند آسیب ببینند. این آسیب ممکن است به طور کامل قابل برگشت نباشد، حتی زمانی که بی اشتهایی تحت کنترل باشد.

علاوه بر انبوه عوارض جسمی، افراد مبتلا به بی اشتهایی اغلب به سایر اختلالات سلامت روان نیز مبتلا می شوند. از آن جمله می توان به موارد زیر اشاره کرد:

• افسردگی، اضطراب و سایر اختلالات خلقی
• اختلالات شخصیت ضد اجتماعی
• اختلالات وسواس فکری-علمی
• سوء مصرف الکل و مواد مخدر
• آسیب زدن به خود
• افکار یا اقدام به خودکشی

تشخیص اختلال بی اشتهایی عصبی

در صورتی که فرد به دلیل یکی از عوارض و علائم ناشی از بی اشتهایی عصبی به پزشک عمومی یا متخصص مراجعه کند و پزشک مشکوک به بی اشتهایی عصبی باشد، اغلب چندین آزمایش و معاینه به منظور کمک به تشخیص دقیق، رد علل پزشکی کاهش وزن و بررسی هرگونه عوارض مرتبط انجام می دهد. این معاینات شامل موارد زیر می باشد:

معاینات بدنی:

این معاینات شامل اندازه گیری قد و وزن، بررسی علائم حیاتی مانند ضربان قلب، فشار خون و درجه حرارت، بررسی پوست و ناخن ها، همچنین معاینه ریه های و شکم است.

تست های آزمایشگاهی برای تشخیص بی اشتهایی عصبی:

آزمایش ها شامل CBC و آزمایش ‌های خون تخصصی ‌تر برای بررسی الکترولیت ‌ها و پروتئین و همچنین عملکرد کبد، کلیه و تیروئید هستند. همچنین ممکن است آزمایش ادرار نیز انجام شود. بررسی های دیگر ممکن است شامل بررسی تراکم استخوان، بررسی شکستگی های استرسی یا شکستگی استخوان، یا بررسی ذات الریه و مشکلات قلبی، باشد. الکتروکاردیوگرام نیز ممکن است برای بررسی بی نظمی های قلب انجام شود.

ارزیابی روانشناختی:

یک پزشک یا متخصص سلامت روان ممکن است در مورد افکار، احساسات و عادات غذایی فرد سال کند. همچنین از فرد خواسته می شود که پرسشنامه های خودارزیابی روانشناختی را تکمیل کند. متخصص سلامت روان ممکن است در اینجا از معیارهای تشخیصی بی اشتهایی در راهنمای تشخیصی و آماری اختلالات روانی منتشر شده توسط انجمن روانپزشکی آمریکا استفاده کند.

درمان بی اشتهایی عصبی

درمان بی اشتهایی عصبی به طور کلی با استفاده از یک رویکرد گروهی انجام می شود که شامل پزشکان، متخصصان سلامت روان و متخصصان تغذیه است که همگی در زمینه اختلالات خوردن تجربه دارند. به طور کلی راهکارهای درمانی بی اشتهایی عصبی شامل موارد زیر می شود:

بستری شدن در بیمارستان:

در صورتی که جان بیمار در خطر جدی باشد، ممکن است برای مسائلی مانند اختلال ریتم قلب، کم آبی، عدم تعادل الکترولیت ها و… به بستری فرد در اورژانس بیمارستان نیاز باشد. بستری شدن در بیمارستان ممکن است برای عوارض پزشکی، مشکلات روانی شدید، سوءتغذیه شدید یا امتناع مداوم از خوردن غذا لازم باشد. برخی از کلینیک ها در درمان افراد مبتلا به اختلالات خوردن مانند بی اشتهایی عصبی تخصص دارند. آن ها می توانند برنامه های روزانه یا برنامه های اقامتی را به جای بستری کامل در بیمارستان ارائه دهند.

مراقبت های پزشکی برای درمان بی اشتهایی عصبی:

به دلیل عوارض فراوانی که بی‌ اشتهایی عصبی به همراه دارد، ممکن است نظارت مکرر علائم حیاتی، سطح هیدراتاسیون و الکترولیت‌ ها و همچنین شرایط فیزیکی مرتبط، ضروری به نظر برسد. در موارد شدید، افراد مبتلا به بی اشتهایی ممکن است ابتدا نیاز به تغذیه از طریق لوله ای داشته باشند که در بینی آن ها قرار می گیرد و به سمت معده می رود. مراقبت اغلب توسط یک پزشک مراقبت های اولیه یا یک متخصص سلامت روان با سایر متخصصان هماهنگ می شود.

بازگشت به وزن مناسب:

اولین هدف درمان بازگشت به وزن مناسب است. بدون بازگشت به وزن سالم و تغذیه مناسب، نمی توان از بی اشتهایی خلاص شد. در این فرآیند، پزشک مراقبت های اولیه، می تواند مراقبت های پزشکی را ارائه دهد و بر نیازهای کالری و افزایش وزن نظارت کند. یک روانشناس یا متخصص سلامت روان، می تواند برای ایجاد استراتژی های رفتاری در بازگشت به وزن سالم کمک کند. یک متخصص تغذیه نیز، می تواند راهنمایی هایی را برای بازگشت به الگوهای منظم غذا خوردن، از جمله ارائه برنامه های غذایی خاص و کالری مورد نیاز که به فرد در رسیدن به اهداف وزنی خود کمک می کند، ارائه دهد. خانواده فرد نیز، در کمک به حفظ عادات غذایی عادی نقش دارند.

روان درمانی در بی اشتهایی عصبی:

روان درمانی در اینجا شامل موارد زیر می شود:

درمان خانواده محور:

این درمان اغلب برای نوجوانان مبتلا به بی اشتهایی عصبی کاربرد دارد. از آنجایی که نوجوان مبتلا به بی‌ اشتهایی نمی ‌تواند انتخاب ‌های خوبی در مورد غذا خوردن و سلامتی داشته باشد، این درمان والدین را بسیج می ‌کند تا به فرزند خود در تغذیه مجدد و بازیابی وزن کمک کنند تا او بتواند انتخاب خوبی در مورد سلامتی داشته باشد.

درمان فردی:

برای بزرگسالان، درمان شناختی رفتاری یا CBT می تواند موثر واقع شود.. هدف اصلی، عادی سازی الگوها و رفتارهای غذایی برای حمایت از افزایش وزن است. هدف دوم کمک به تغییر باورها و افکار تحریف شده ای است که غذا خوردن را محدود می کند.

دارو برای درمان بی اشتهایی عصبی:

هیچ دارویی، به طور قطعی برای درمان بی اشتهایی تایید نشده است، زیرا هیچ کدام از آن ها به خوبی و به تنهایی نمی توانند اثرگذار باشند.با این حال، داروهای ضد افسردگی یا ضد اضطراب می توانند به درمان سایر اختلالات سلامت روانی که ممکن است فرد همزمان درگیر آن باشد، کمک کند.

یکی از بزرگ‌ترین چالش ‌های در درمان بی‌ اشتهایی عصبی وجود دارد این است که افراد مبتلا ممکن است به دنبال درمان نباشند. آن ها  عموما فکر می کنند که نیازی به درمان ندارند و به دلیل ترس از افزایش وزن، نگران شروع درمان و افزایش وزن خود هستند. بسیاری از آن ها، بی اشتهایی را نه به عنوان یک بیماری، بلکه به عنوان یک سبک زندگی انتخاب شده می دانند.

افراد مبتلا به بی اشتهایی عصبی می توانند بهبود یافته و درمان شوند. با این حال، آن ها اغلب در معرض افزایش خطر عود مجدد در طول دوره های استرس بالا یا در طول موقعیت های محرک هستند. درمان مداوم یا قرار ملاقات های دوره ای در زمان استرس، با درمانگر، می تواند در کنترل طولانی مدت علائم آن ها موثر باشد.

اصلاح سبک زندگی و درمان های خانگی بی اشتهایی عصبی

علاو بر درمان حرفه ای، اصلاح سبک زندگی می تواند نقش موثری در کنترل و کاهش علائم بی اشتهایی عصبی داشته باشد. در ادامه به چند نکته در این باره اشاره می کنیم:

• توجه داشته باشید که به برنامه درمانی خود پایبند باشید. جلسات درمانی را نادیده نگیرید و سعی کنید از برنامه غذایی خود دور نشوید، حتی اگر باعث ناراحتی و احساس بدی در شما شود.
• با پزشک خود در مورد مکمل های ویتامین و مواد معدنی مناسب صحبت کنید. اگر خوب غذا نمی خورید، به احتمال زیاد بدن شما تمام مواد مغذی مورد نیاز خود مانند ویتامین D یا آهن را دریافت نمی کند. با این حال، توصیه می شود بیشتر ویتامین ها و مواد معدنی را از غذا دریافت کنید.
• خود را از اعضای دلسوز خانواده و دوستانی که می خواهند سلامت شما را ببینند، جدا نکنید. ترک کردن گروه های حمایتی، شما را در برابر اختلال آسیب پذیرتر خواهد کرد.
• در برابر اصرار برای وزن کردن یا چک کردن مکرر خود در آینه مقاومت کنید. زیرا این کار برنامه درمانی شما را با اختلال روبرو می کند.
• مکمل های غذایی و محصولات گیاهی که برای کاهش اشتها یا کمک به کاهش وزن طراحی شده اند ممکن است توسط افراد مبتلا به بی اشتهایی مورد سوء استفاده قرار گیرند. همچنین می توانند عوارض جانبی جدی داشته و به طور خطرناکی با سایر داروها تداخل داشته باشند. این محصولات فرآیند بررسی دقیقی را طی نمی کنند و ممکن است دارای اجزایی باشند که روی آن ذکر نشده است. به خاطر داشته باشید که طبیعی همیشه به معنای ایمن نیست. اگر از مکمل های غذایی یا گیاهان دارویی استفاده می کنید، خطرات احتمالی آن را با پزشک خود در میان بگذارید.
• از تکنیک های مانند ماساژ، یوگا و مدیتیشن، به عنوان تکنیک آرامش بخش و تمرکز کننده استفاده کنید تا بتوانید خود را بازیابی کنید.
• زمانی که با بازخوردهایی از رسانه ها، فرهنگ و شاید خانواده یا دوستان خود مواجه می شوید، ممکن است مقابله با بی اشتهایی برای شما دشوار باشد. حتی ممکن است شنیده باشید که مردم به شوخی می گویند آرزو می کنند برای مدتی بی اشتهایی داشته باشند تا بتوانند وزن کم کنند. چه شما بی اشتهایی دارید یا یکی از عزیزانتان به آن مبتلا است، از پزشک یا متخصص سلامت روان خود در مورد راهبردهای مقابله و حمایت عاطفی راهنمایی بخواهید. یادگیری راهبردهای مقابله ای موثر و دریافت حمایت مورد نیاز از خانواده و دوستان برای درمان موفقیت آمیز حیاتی است.