ژنوفوبیا
ژنوفوبیا، اشاره به نوعی ترس و اجتناب از رابطه جنسی دارد. مبتلایان به ژنوفوبیا از کلیه اعمال جنسی یا صرفا از خود آمیزش جنسی ترس داشته و فراری اند. اصطلاح ژنوفوبیا در برخی موارد به جای اروتوفوبیا مورد استفاده قرار می گیرد، اما این دو ترس در واقع با یکدیگر متفاوت اند. ژنوفوبیا همانگونه که گفته شد، ترس از عمل جنسی را به شکل خاص نشان می دهد، در حالی که اروتوفوبیا اشاره به هر ترس مرتبط با تمایلات جنسی، به طور کلی دارد. البته ژنوفوبیا می تواند، ترس از صمیمیت یا روابطی که به رابطه جنسی ختم خواهند شد را نیز در بر داشته باشد. این اختلال به چیزی بیش از یک ترس یا یک بیزاری ساده تاکید اشاره دارد. ژنوفوبیا نشان دهنده شرایطی است که فرد در هنگام تلاش برای صمیمیت جنسی، دچار ترس یا بیزاری شدید می گردد. برای برخی از مبتلایان، حتی فکر کردن به عمل جنسی نیز می تواند منجر به بروز احساسات مشابهی شود. پژوهش ها و بررسی های آماری نشان می دهد که زنان به طور کلی بیشتر دچار انواع فوبیا می شوند و اغلب از اختلالات و مشکلات جنسی رنج می برند.
علائم و نشانه های ترس از رابطه جنسی
کلمه فوبیا به طور کلی اشاره به واکنش مشخصی نسبت به دوست نداشتن یا ترسیدن از چیزی دارد که منجر به بروز احساس ترس یا اضطراب شدید در فرد می گردد. این احساسات می توانند به صورت فیزیکی یا روانی بروز کرده و منجر به ایجاد اختلال در عملکرد فرد شوند. افراد مبتلا به فوبیا در برخورد با موضوع ترس خود، عموما علائم و نشانه های واحدی را از خود نشان می دهند که می توان به این نحو آن ها را خلاصه کرد:
- تجربه فوری و بدون اراده احساس ترس، اضطراب و هراس
- درک این مسئله که این ترس غیر عادی و بیش از اندازه شدید است
- عدم توانایی در کنترل ترس و اضطراب
- رو به افزایش بودن بروز علائم تا هنگام وجود عامل محرک
- اجتناب مداوم از موقعیتی که منجر به بروز ترس می گردد
- بروز علائم فیزیکی مانند سرگیجه، حالت تهوع، تنگی نفس، تپش قلب یا افزایش تعریق در زمان مواجهه با عامل محرک
بنابراین افراد مبتلا به ترس از رابطه جنسی، این علائم را در خصوص رابطه جنسی و روابط پیش از آن تجربه می کنند. به این معنا که در هنگام رابطه جنسی و یا در هنگام بروز هر گونه صمیمیتی با جنس مخالف که به رابطه جنسی ختم شود، دچار اضطراب و ترس شدید، تنگی نفس، تهوع و تپش قلب شده و مایلند هرچه سریع تر به رابطه خاتمه دهند. اغلب نیز ترجیح می دهند در معرض چنین روابطی قرار نگیرند تا اینکه بخواهند از آن فرار کنند.
از آنجا که فوبیا اشاره به یک اختلال کلی در روانشناسی دارد و سایر ترس ها به عنوان فوبیای خاص در ذیل آن قرار می گیرند، این ترس ها اغلب با یکدیگر مرتبط اند. بنابراین افراد مبتلا به ژنوفوبیا با ترس ها و فوبیاهای دیگری نیز دست و پنجه می کنند. برخی از ترس هایی که به همراه این اختلال می تواند وجود داشته باشد شامل ژیمنوفوبیا (ترس از برهنگی، برهنه دیدن دیگران، برهنه دیده شدن یا هر دو)، هتروفوبیا (ترس از جنس مخالف)، کویتوفوبیا (ترس از دخول یا مقاربت جنسی)، هافوفوبیا (ترس از لمس شدن و همچنین لمس دیگران) و توکوفوبیا (ترس از بارداری یا زایمان) می شود.
شدت علائم در افراد مختلف متفاوت است و می تواند از ترس از صمیمیت عاطفی تا ترس از دخول جنسی متغیر باشد. اما ترس از آمیزش جنسی و اعمال مربوط به آن تقریبا در همه مبتلایان به ژنوفوبیا یکسان است.
دلایل و زمینه های بروز ژنوفوبیا
به طور کلی می توان گفت که علت و ریشه اصلی بروز فوبیا در افراد تا حدی ناشناخته می ماند و نمی توان با اطمینان کامل دلیل اختلالات فوبیا را مشخص کرد. با این حال برخی علل و زمینه های رایج در میان مبتلایان به ژنوفوبیا به صورت مشترک تشخیص داده شده است. این دلایل می تواند شامل مسائل فیزیکی یا عاطفی باشد که در ادامه شرح داده می شود:
واژینیسموس در زنان:
واژینیسموس اشاره به یک اختلال جنسی و فیزیکی دیگر دارد که طی آن، ماهیچه های واژن در هنگام دخول جنسی، به شکل ناخواسته و غیر ارادی منقبض شده و از انجام عمل مقاربت جلوگیری می کند. این اختلال می تواند منجر به تجربه درد و رنج بسیار در طی مقاربت و گریه بعد از رابطه جنسی می شود. این اختلال که به طور خاص در زنان به وقوع می پیوندد، می تواند سبب بروز ترس از رابطه جنسی به طور کلی شده و فرد واژینیسموس از هرگونه رابطه یا صمیمیتی که به رابطه جنسی ختم شود، اجتناب نماید. نتیجه این واژینیسموس بروز اختلال ژنوفوبیا در فرد خواهد بود.
ترس از رابطه جنسی بدلیل اختلال در نعوظ:
اختلال نعوظ که به شکل خاص در مردان بروز می کند، اشاره به عدم آمادگی اندام تناسلی برای شروع رابطه جنسی دارد و خود می تواند دلایل و زمینه های مختلفی داشته باشد. اگرچه که اختلال در نعوظ قابل درمان می باشد، اما اغلب مردانی که با اختلالات نعوظ درگیر هستند، به دلیل احساساتی مانند شرم یا استرس از این درمان خودداری می کنند و ترجیح می دهند آن را با دیگری در میان نگذراند. در نتیجه از هر گونه عمل و رابطه ای که به مقاربت جنسی ختم شود، دوری خواهند کرد و این زمینه بروز ترس از رابطه جنسی در آنان می گردد.
ترس از سوء استفاده جنسی در گذشته:
افرادی که در کودکی یا نوجوانی مورد سوء استفاده جنسی قرار گرفته اند، به لحاظ روانی و فیزیکی، بیشترین زمینه را برای ابتلا به ژنوفبیا دارند. اگر چه که ممکن است همه این افراد دچار چنین اختلالاتی نشوند، اما بسیاری از کسانی که مورد تجاوز جنسی قرار گرفته اند، به دلیل تجربه رابطه جنسی در شرایطی اجباری، پر فشار و همراه با خشونت، ترس شدیدی از رابطه جنسی دارند و احتمال بروز اختلالاتی مانند واژینیسموس و ژنوفوبیا در آنان بسیار است.
ترس از عملکرد جنسی:
برخی از افراد نسبت به عملکرد جنسی خود در رابطه زناشویی دارای ترس و نگرانی بسیاری هستند و نمی دانند که می توانند بر اساس آنچه یک رابطه جنسی مطلوب خوانده می شود، عمل کنند یا خیر. این ترس و نگرانی در برخی موارد می توانند چنان اضطرابی را در فرد ایجاد گرداند که به شکل ناخواسته و غیر ارادی از هر گونه شرایط منتهی به عمل جنسی، اجتناب کند.
ترس شرایط ظاهری:
احساس شرم و خجالت از فرم بدن و اندام و حساسیت و نارضایتی بیش از حد نسبت به وضعیت ظاهری، می تواند منجر به تاثیرات منفی بسیار بر رضایت جنسی فرد شود و روابط جنسی وی را با مشکل روبرو کند. بسیاری از این افراد، اگرچه از نظر دیگران طبیعی به نظر می رسند، اما از آن جهت که تصویر مطلوبی از بدن و اندام خود ندارند، نمی توانند یک رابطه جنسی همراه با لذت را تجربه کنند. بنابراین در بسیاری از موارد ترجیح می دهند از این رابطه و هر چه که به نمایش اندام آنان در مقابل دیگری بیانجامد، دوری کنند.
هنجارهای فرهنگی:
در برخی از فرهنگ ها به دلیل وجود باورهای منفی و در پرده نسبت به مسئله مقاربت جنسی، نوعی ترس و اضطراب واهی نسبت به آن ایجاد می گردد. این هنجارها با ایجاد احساس گناه و سرزنش در فرد نسبت به اعمال جنسی، او را به سمت اجتناب و گریز از مقاربت سوق می دهند و فرد به این دلیل که نمی خواهد خلاف سنت ها عمل کند، در زمینه ای مهیا برای بروز ژنوفوبیا قرار می گیرد.
ترس از بیماری در رابطه جنسی
از آن جهت که برخی بیماری ها مانند ایدز یا HIV از طریق مقاربت جنسی منتقل می شوند، برخی از افراد به دلیل ترس از HIV و سایر بیماری های مقاربتی، نمی توانند به طور منطقی خطرات و مزایای رابطه جنسی را بسنجند و احساس می کنند که رابطه جنسی خطرناک است و هرگز ارزش تجربه کردن ندارد.
بر اساس دیدگاه های روانکاوانه، ژنوفوبیا می تواند ناشی از تربیت سخت یا بسیار سنتی باشد که به دلیل ایجاد محدودیت های فراوان و سختگیرانه منجر می شود که فرد از تمام اعمال جنسی واهمه داشته باشد. و در صورت تخطی از آن با برخورد شدید سوپر ایگو خود (وجدان اخلاقی) روبرو می شود.
عوامل دیگری مانند تماشای رابطه جنسی دیگران به طور رو در رو یا در رسانه ها(پورنوگرافی) و یا رابطه جنسی حیوانات در طبیعت اگر در سنین کودکی یا اوایل نوجوانی رخ دهد، می تواند تصویری نامطلوب از امر جنسی ایجاد کرده و منجر به بروز زمینه ای برای وقوع ژنوفوبیا در فرد گردد.
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟
همانگونه که گفته شد فوبیا با یک ترس معمولی متفاوت است. ترس های ناشی از فوبیا اغلب تأثیرات منفی و مختل کننده ای بر زندگی فرد دارند و زندگی طبیعی او را با مشکل روبرو می کنند. ترس از رابطه جنسی یا مقاربت، زمانی می تواند نگران کننده باشد که همه روابط عاطفی و زناشویی فرد را تحت تاثیر قرار داده و او را از هر گونه رابطه جنسی منع کند. در این صورت می توان نام ژنوفوبیا را بر آن نهاد و برای رفع و تقلیل علائم نیاز به درمان خواهد داشت.
رابطه جنسی یک جنبه مهم و اساسی از زندگی انسان است و اختلالی مانند ترس از رابطه جنسی می تواند تأثیرات مخربی بر روابط و تعاملات کسانی که آن را تجربه می کنند، بر جای بگذارد. ممکن است برخی از مبتلایان زندگی غیر جنسی را انتخاب کرده و معنا و رضایتی را خارج از تجربه رابطه جنسی بیابند. با این حال، کسانی که زندگی غیر جنسی را از روی ترس و اضطراب ناشی از ژنوفوبیا انتخاب می کنند، اغلب احساس ناکامی داشته و لذتی از زندگی نمی برند. زیرا آنان علی رغم میل درونی به تجربه رابطه جنسی سالم و طبیعی، نمی توانند به آن نزدیک شوند.
ژنوفوبیا با ویران کردن روابط عاشقانه و احساسی فرد، تاثیرات روانی بسیاری در او خواهد داشت. این افراد به دلیل علائم ناشی از ینوفوبیا همواره با احتمال فروپاشی روابط عاطفی و زندگی زناشویی خود مواجه اند و پس از آن نیز در معرض اختلالات دیگری مانند افسردگی، اضطراب و گوشه گیری قرار می گیرند. بسیاری از افراد مبتلا به ژنوفوبیا به دلیل اجتناب از هرگونه صمیمیت و رابطه عاطفی، اغلب افرادی تنها و منزوی بوده و به شخصیت ضد اجتماعی تبدیل می شوند. این ویژگی ها به مرور زمان می تواند شرایط تحصیلی، شغلی و خانوادگی فرد را نیز تحت تاثیر قرار دهد.
درمان ترس از رابطه جنسی
درمان و مقابله با ترس از رابطه جنسی هرگز آسان نیست. بسیاری از مردم به دلیل احساس شرم یا خجالت تمایلی به اشتراک گذاری چنین اختلالاتی ندارند و آن را یک موضوع شخصی می پندارند. با این حال، در اغلب موارد درمان ژنوفوبیا موفقیت آمیز است و نتایج مثبت آن، ارزش تحمل پروسه سخت و سنگین را دارد.
بر اساس آنچه در ریشه ها و دلایل بروز ترس از رابطه جنسی گفته شد، در صورتی که یکی از این زمینه ها در بروز اختلال نقش داشته باشد، باید ابتدا مورد درمان قرار گیرد. برای نمونه در فرد مبتلا به واژینیسموس و ژنوفوبیا به طور همزمان، باید ابتدا واژینیسموس مرد درمان قرار گیرد. همچنین برخی افراد که به دلایلی فیزیکی مانند عفونت های رحمی، زخم های داخلی و… دردهای شدید حین رابطه جنسی را تجربه می کنند، باید ابتدا ریشه بروز این دردها در آنان بر طرف شود. مهم ترین بخش درمان ترس از رابطه جنسی بخش روان درمانی است. رمان درمانی در انواع مختلف فوبیا عملکرد مثبت و قابل قبولی داشته است. روان درمانی در اختلالات فوبیا تمرکز ویژه ای بر علل و زمینه های روانی و خانوادگی بروز فوبیا در فرد دارد و تلاش می کند تا با یافتن و درمان این ریشه ها فرد را با واقعیت ترس و غیر واقعی بودن آن، روبرو کند.
CBT نیز که شامل طرح راه های جایگزین برای تفکر در مورد موضوع فوبیا است و در عین حال تکنیک هایی را برای مقابله در شرایط بحرانی پیشنهاد می دهد، یکی دیگر از روش های درمانی مورد استفاده برای ترس از رابطه جنسی می باشد. در این روش های درمانی، یک همراه عاطفی مانند همسر، پارتنر یا یکی از دوستان مورد اعتماد فرد، می تواند نقش موثری در پیشبرد فرآیند درمان داشته باشد. مراجعه برای مشاوره جنسی یا سکستراپ نیز می تواند برای بررسی و درمان ترس از رابطه جنسی مفید باشد. به کارگیری هر یک از انواع درمان به علل بروز ژنوفوبیا و ویژگی های فردی مبتلایان بستگی دارد.
سوالات متداول
آیا ژنوفوبیا تنها در مورد روابط جنسی ناسالم و غیر عرفی رخ می دهد؟
ژنوفوبیا یا ترس از روابط جنسی، به طور کلی اشاره به ترس از هر گونه عمل جنسی داشته و اغلب در روابط جنسی فرد با همسر و یا شریک زندگی او رخ می دهد. بدین معنا که فرد ممکن است از برقراری یک رابطه جنسی کاملا سالم، ایمن و قانونی، دوری کرده و زندگی زناشویی وی با چالش روبرو گردد.
آیا لذت نبردن از روابط جنسی نیز می تواند با ژنوفوبیا در ارتباط باشد؟
عدم تمایل و یا لذت نبردن از روابط جنسی، می تواند به دلایل دیگری همچون اختلافات میان زوجین و یا برخی اختلالات جنسی مانند سرد مزاجی و… به وجود آید. در حالی که ترس از رابطه جنسی یا ژنوفوبیا، اغلب فرد را به طور کلی از انجام عمل جنسی و یا حتی نزدیک شدن به آن، باز می دارد و یا در صورت برقراری رابطه، وی را با علائم فیزیکی شدیدی چون تعریق، تپش قلب، تهوع و.. روبرو می کند.
چرا برخی افراد دچار ترس از روابط جنسی می شوند؟
ژنوفوبیا نیز مانند بسیاری از دیگر فوبیاها رد حوزه روانشناسی دارای عللی ناشناخته است. اما برخی موارد مانند اختلالات نعوظ، تجربه سوء استفاده های جنسی در کودکی و نوجوانی، نگرانی درباره عملکرد جنسی و یا وضعیت ظاهری که اغلب توسط برخی هنجارهای فرهنگی در جوامع ایجاد می شود، می تواند به ایجاد و تشدید این اختلال کمک کند.
همسرم مبتلا به اختلال ژنوفوبیا است؛ آیا می توان به این زندگی ادامه داد؟
ترس از روابط جنسی، روابط عاطفی و زناشویی فرد مبتلا را شدیدا تحت تاثیر قرار داده و می تواند به منجر به خاتمه آن ها گردد. با این حال، این اختلال قابل درمان است. رها کردن افراد مبتلا به ژنوفوبیا، آن ها را در ترس و اضطراب ناشی از این اختلال نگه می دارد. در حالی که همراهی و مساعدت شریک زندگی در مسیر درمان، می تواند آن ها را یاری کند تا بهبودی را با سرعت بیشتری طی کرده و به زندگی عادی برگردند.
دیدگاه خود را بنویسید