توهم چیست ؟ بررسی انواع و درمان توهم

انسان ها در طول زندگی خود، به علت مشکلات و اتفاقات ناگوار، تجربیات گوناگونی را تجربه می کنند. در واقع اینتجربیات واکنش انسان نسبت یک اتفاق موقت و یا دائمیست. از جمله تجربیات ناخوشایندی که هر فرد ممکن استدر طول زندگی خود آن را تجربه کند و حتی با آن برای مدت طولانی درگیر باشد، توهم می باشد.

توهم انواع مختلفی دارد و می تواند بنا به دلایل مختلف اتفاق بیوفتد. گاهی توهم به صورت موقت و گاهی به صورت دائم رخ می دهد. به طور کلی این نوع بیماری می بایست هر چه سریع درمان شود. در این قسمت، من شقایق درویشی روانشناس و مشاور، سعی دارم توضیحات جامع و کامل در رابطه با این حالت ناخوشایند، در اختیار شماقرار دهم، تا بتوانید در صورت احساس این مشکل، به بهترین شکل آن را حل کنید.

در ادامه مطالبی نظیر، توهم چیست؟ انواع توهم کدامند؟ علل توهم چیست؟ درمان توهم و… مورد بررسی و ارزیابیقرار می گیرد. ما را تا پایان مطلب همراهی کنید…

توهم چیست؟

در اولین قدم سعی داریم به این سوال پاسخ دهیم که توهم چیست؟ در واقع می توان گفت که توهم باور و درک نادرست یک شخص از اتفاقات و المان هایست که واقعیت ندارند. زمانی که شخصی درگیر توهم می شود،رویدادهای مختلف اطراف خود را به غلط، تفسیر و درک می کند. ‌

در اکثر مواقع فرد درگیر توهم ممکن است تصاویری را ببیند که در دنیای واقعی وجود خارجی ندارد، صداییرا بشنوند که در واقعیت وجود ندارد و یا در برخی از موارد به صورت ذهنی بر روی فرد تاثیر بگذارد و فرد تصورات نادرستی از دیگر افراد و حتی محیط اطراف خود داشته باشد. همچنین فرد مبتلا به این بیماری یممکن است در برخی از موارد خود را در حال انجام یک فرایند بداند که در دنیای واقعی هیچ یک از آن اتفاقات رخ نداده اند.

به طور کلی توهم بنا به دلایل بسیاری همچون بیماری های روانی، مصرف مواد مخدر، استرس و افسردگی و… می تواند رخ دهد که در بسیاری از موارد نشانه های آن به سرعت از بین می رود و در برخی از موارد این نشانه ها برای مدت طولانی تری در فرد باقی می ماند. به همین علت در صورت ابتلا به توهم، برای درمان توهم اقدام کنید و به یک مشاور و یا روانشناس، مراجعه کنید.

توهم چیست؟

انواع توهم:

همان طور که در قسمت قبل گفته شد، توهم حس فرد و ‌درک وی از المان های گوناگون موجود در محیط پیرامون وی و یا افراد اطراف وی می باشد. از آنجایی که انسان می تواند از طرق مختلف ، وقایع گوناگون را حس و درک کند، توهم می تواند تمامی حواس انسان را درگیر کند. توهم با توجه به حواس انسان، انواع گوناگونی دارد که در ادامه انواع توهم را به صورت کامل بررسی می کنیم…

توهم ذهنی:

توهم ذهنی، به دسته ای از توهمات گفته می شود که در طی آن فرد درگیر اختلال توهم، درک نادرست و اشتباهی از انسان های اطراف خود دارد و در مواردی فرد درگیر، نمی تواند المان های موجود در محیط اطراف خود را به درستی درک کند. توهم ذهنی، با توجه به احساساتی که فرد مبتلا تجربه می کند به سه دسته تقسیم می شود:

دسته اول توهم آروماتیک می باشد که به دسته ای از توهمات اطلاق می شود که فرد مبتلا به اختلال توهم مدام احساس می کند که فردی عاشق اوست. در برخی از موارد فرد مبتلا، بر این باور است که یک فرد مشهور و معروف عاشق اوست.

دسته دوم توهم حسادت می باشد که این نوع توهم در فرد مبتلا نوعی حسادت و رقابت ایجاد می کند. به گونه ای فرد مبتلا در زندگی مشترک و یا حتی زندگی کاری خود، مدام احساس می کند که شخص سومی رقیب اوست و قصد دارد که جایگاه وی را متزلزل کند.

دسته سوم توهم آسیب می باشد که در این نوع توهم، فرد مبتلا خود را در معرض انواع آسیب ها می بیند. به گونه ای که افراد مبتلا به این نوع توهم در طول زندگی روزمره خود بر این باورند که فردی قصد کشتن و یا آسیب رساندن به آن ها را دارد.

توهم شنیداری:

از دیگر توهمات شایع که ممکن است بسیاری از افراد با آن آشنا باشند، می توان به توهم شنیداری اشاره کرد. افرادی که درگیر توهم شنیداری هستند، مدام در طول روز صداهایی را می شنوند که سایر افراد قادر به شنیدن آن ها نیستند و به طور کل هیچ گونه وجود خارجی ندارند. اما افراد مبتلا به این نوع توهم به صورت کاملا واضح این صداها را در طول شبانه روز می شوند.

زمانی که این دسته از افراد به یک روانشناس و مشاور مراجعه می کنند، مدعی می شوند که فردی آن ها را صدا زده و از آن ها در خواستی دارد. به عنوان مثال بسیاری از افراد بر این باورند که فردی از آن ها خواسته است که از خانه خارج شوند و یا فعالیت های دیگری را انجام دهند.

از جمله علائم بیماری اسکیزوفرنی در ابتدا توهمات شنیداری می باشد، به همین علت در صورتی که علائم این توهم را در خود و یا سایر نزدیکانتان مشاهده کردید، در اسرع وقت برای درمان اقدام کنید.

توهم دیداری:

از دیگر انواع توهم که در میان بیماران درگیر، بسیار شایع است، می توان به توهمات دیداری اشاره کرد. توهم دیداری به این صورت است که فرد مبتلا، المان ها و یا افرادی را می بیند که به طور طبیعی وجود خارجی ندارد. به عنوان مثال این دسته از افراد در قسمت های مختلف نوری می بینند و یا فردی را در نزدیکی خود می بینند و یا تکان خوردن اشیا گوناگون را مشاهده می کنند که هیچکدام وجود خارجی ندارند.

توهم بویایی:

از جمله حواسی که توهم آن را درگیر می کند، توهم بویایی می باشد. افرادی که این توهم را تجربه می کنند، در برخی از موارد بویی نامطبوع احساس می کنند که سایر افراد آن را حس نمی کنند. به عنوان مثال این دسته از افراد احساس می کنند که بویی نامطبوع می دهند و یا یک محیط خاص و یا وسیله خاص، بویی نامطبوع دارد و حتی بلعکس در برخی از موارد افراد درگیر توهم، بوهایی لذت بخش و مطبوع را در محیط های گوناگون و یا افراد گوناگون حس می کنند که هیچ گونه وجود خارجی ندارد.

توهم چشایی:

نوع دیگری از توهم، توهم چشایی می باشد که فرد مبتلا به آن، مزه هایی خاص در انواع خوراکی ها احساس می کند که طعم اصلی آن خوراکی نیست. در واقع این دسته از افراد احساس می کنند برخی از غذاها تلخ و‌ یا بدمزه هستند که در حالت طبیعی این گونه نیست و طعم غذا کاملا نرمال است. لازم به ذکر است که افرادی که از داروهای ضد افسردگی مصرف می کنند، نوعی احساس تلخی در دهان خود دارند که نباید این مورد را با توهم چشایی به اشتباه گرفت.

توهم لامسه:

در برخی از موارد، توهم در افراد به صورت توهم لامسه ظاهر می شود. در این نوع توهم، فرد احساس قلقلک، خراشیده شدن، خزیدن حشرات و… را بر روی پوست خود احساس می کنند که به طور طبیعی این اتفاق رخ نداده است.

علائم توهم در فرد:

در قسمت قبل در رابطه با انواع توهم به صورت کامل صحبت کردیم. با توجه به نوع توهمی که فرد درگیر آن است، ممکن است علائم گوناگونی را تجربه کند. در این قسمت سعی داریم برخی از علائم توهم را شرح دهیم:

چه کسانی بیشتر در معرض توهم هستند؟

به طور کلی اختلالات توهم ممکن است در تمامی افراد به علت شرایط زندگی و شخصیت فردی که دارند، رخ دهد؛ اما برخی از افراد بیشتر در معرض ابتلا به این دسته از اختلالات هستند که در ادامه به معرفی آن ها می پردازیم:

امکان ابتلا به توهم در افرادی که اعضای خانوادشان، این دسته از اختلالات را تجربه می کنند، بیشتر است. در واقع عامل وراثت بر روی درگیری فرد با اختلالات توهم تاثیر گذار است و توهم می تواند از خانواده و والدین، به فرزندان برسد.

همچنین افرادی که به افسردگی مبتلا هستند و یا تغییرات ناگهانی در روند زندگی و تغییرات عاطفی را تجربه می کنند، نسبت به سایر افراد، بیشتر در معرض ابتلا به توهم هستند.

به علاوه افرادی که به مواد مخدر و یا الکل اعتیاد دارند، بیشتر از سایر افراد به بیماری توهم مبتلا می شوند.

تشخیص و تست توهم:

از آن جایی که توهم از جمله بیماری های روانی محسوب می شود، علائم آن برای اطرافیان کامل قابل درک و مشاهده است؛ به همین علت نیاز به روش های پیشرفته تشخیص اختلال نیست. در واقع زمانی که فرد مبتلا به توهم به روان شناس و یا مشاور مراجعه می کند، روان شناس با توجه به صحبت های فرد بیمار متوجه وجود این بیماری می شود؛ چرا که فرد از تجربیاتی صحبت می کند که وجود خارجی ندارند.

از جمله سوالات متداولی که روانشناس از فرد درگیر به توهم می پرسد، می توان به موارد زیر اشاره کرد:

و…

با توجه به پاسخی که فرد بیمار به این دسته از سوالات می دهد، روانشناس، علت ایجاد توهم و نوع آن را مشخص می کند و در نهایت نسبت به درمان توهم اقدام می کند.

تنها در برخی از موارد بر اساس صلاح دید روانشناس، آزمایش های گوناگون بر روی فرد بیمار انجام می شود تا وجود بیماری هایی نظیر سرع، آلزایمر، اختلالات روانی مختلف و… را رد و یا تایید کند.

علت های توهم:

علل ابتلا به توهم در افراد گوناگون متفاوت است. گاهی اوقات توهم می تواند به علت اتفاقات کوچک نظیر کم خوابی باشد و یا حتی می تواند به علت یک اختلال و بیماری روانی حاد باشد. در واقع افرادی که درگیر اختلالاتی نظیر افسردگی، اختلال دو قطبی و… هستند، می توانند علائم توهم را داشته باشند. در این قسمت سعی داریم علل اصلی ابتلا به توهم را به صورت کامل شرح دهیم…

 اختلالات خواب:

در برخی از موارد افرادی که درگیر اختلالات خواب هستند، علائم توهم را تجربه می کنند. معمولا این دسته از افراد در زمان به خواب رفتن و یا در زمان بیدار شدن دچار توهم می شوند. در این صورت با درمان اختلال خواب، توهمات فرد به حداقل می رسد و در نهایت با کمک یک روانشناس درمان می شود.

 اعتیاد:

علائم توهم در افرادی که مدت زمان طولانی به الکل و مواد مخدر گوناگون اعتیاد دارند، مشاهده شده است. این دسته از افراد بیشتر درگیر توهمات بینایی می شوند؛ اما سایر توهمات را نیز ممکن است تجربه کنند.

اختلالات وسواس:

افرادی که اختلالات وسواس و یا همان OCD دارند، در برخی از موارد دچار توهم می شوند. در واقع توهم در این دسته از افراد بدین شکل بروز می کند که فرد، افکار آزاردهنده ای در رابطه با موضوعات کوچک نظیر بستن در ماشین، خاموش کردن گاز و… دارد.

دمانس:

دمانس با همان زوال عقلی عارضه ایست که با افزایش سن و کهولت سن در برخی از افراد ایجاد می شود. این دسته از افراد توهمات شنوایی و بینایی را تجربه می کنند؛ چرا که این عارضه به مغز آسیب وارد می کند و در پردازش های حسی اختلال ایجاد می کند.

مصرف برخی از داروها:

مصرف برخی از داروها نظیر کلوزاپین، فلوفنازین، ریسپریدون، سرووکل، هالوپریدول و… در پردازش های مغز اختلال ایجاد می کند؛ به همین علت افرادی که از این دسته از داروها استفاده می کنند، در درک محیط پیرامون خود و افراد گوناگون دچار خطا می شوند و به اصطلاح انواع توهم را تجربه می کنند.

تشنج:

در برخی از افرادی که تشنج را تجربه می کنند، ممکن است علائم توهم را در طول زمان تشنج و یا حتی پس از اتمام تشنج داشته باشند. در این صورت درمان تشنج، علائم توهم به حداقل می رسد و در نهایت درمان می شود.

اختلالات پس از زایمان:

در برخی از موارد، افراد پس از زایمان اختلالاتی نظیر افسردگی و اضطراب را تجربه می کنند که در صورت عدم درمان آن ممکن است باعث ایجاد توهم در فرد شود. در صورت بروز افسردگی پس از زایمان سریعا نسبت به درمان این اختلال اقدام کنید تا وارد مراحل توهم و یا اختلالات نشوید.

درمان توهم:

امروزه می توان تمامی بیماری های روانی را کنترل و حتی درمان کرد! توهم نیز از جمله بیماری های روانی محسوب می شود که در صورت مراجعه به یک روانشناس و یا مشاور ماهر و متخصص، می تواند کنترل و در نهایت درمان شود. برای درمان توهم دو روش کلی وجود دارد که در ادامه به شرح آن می پردازیم:

 مشاوره روانشناسی:

افرادی که در طول زندگی خود علائم توهم دارند، می بایست در ابتدای شروع علائم به روانشناس و یا مشاور مراجعه کنند. با شرکت در جلسات مشاوره، فرد درگیر به اختلال توهم، می آموزد که به احساسات خود تسلط داشته باشد و بتواند احساسات خود نظیر اضطراب، استرس، تنش، هیجان ‌و… را به خوبی کنترل کند. در واقع مشکلات فرد با شرکت در جلسات روان درمانی، به مرور از ریشه حل می شود و فرد می تواند در روند درمان، به درمانگر کمک کند.

همچنین در برخی از موارد، خانواده بیمار نیز باید در جلسات مشاوره خانواده شرکت کنند تا بتوانند در روند درمان توهم فرد درگیر، بهترین واکنش ها را از خود نشان دهند.

درمان دارویی:

در برخی از موارد، توهم ناشی از اختلالات روانی جدی در افراد می باشد که برای درمان آن نیازمند تجویز داروهای متناسب با توجه به همان اختلال و بیماری روانی می باشد. تجویز دارو توسط روانشناس متخصص، پس از جلسات مشاوره و تشخیص نوع بیماری انجام می شود.