ترس از زایمان یا توکوفوبیا – نشانه ها و درمان

توکوفوبیا اشاره به یک ترس شدید از زایمان دارد که منجر می شود برخی از افراد، برای پیشگیری از باردار شدن، اقدامات بیش از حدی را انجام داده و ترس نامتعارفی از آن داشته باشند. همچنین این افراد، در صورتی که  باردار شوند، در هر هفته بارداری، به جای لذت بردن از آن، وحشت و نگرانی را تجربه می کنند. در این مقاله به بررسی علائم، زمینه ها، انواع و درمان ترس از زایمان خواهیم پرداخت.

علت های ترس از زایمان

به لحاظ روانشناختی، دلایل و علت های متعددی می تواند منجر به بروز اختلالی به نام ترس از زایمان گردد که در ادامه به مهم ترین آن ها، اشاره می کنیم:

افرادی که سابقه سوء استفاده یا تجاوز جنسی داشته و از برقراری رابطه جنسی و باردار بودن احساس شرم دارند و همچنین دچار ناراحتی بعد از رابطه میشوند(میتوانید مقاله علت گریه بعد از رابطه جنسی دکتر شقایق درویشی را مطالعه کنید)، بیشتر در معرض توکوفوبیا قرار دارند.

کسانی که نگرانی و ترس بسیاری نسبت به داشتن زایمان طبیعی بدون عارضه، دارند، بیشتر احتمال دارد توکوفوبیا را تجربه کنند.

کسانی که شاهد تجربیات بد دیگران در هنگام زایمان بوده اند و یا آن ها را شنیده اند، ممکن است به ترس از زایمان دچار شوند.

آگاهی فرد در این باره که پزشکان و پرستاران، دستان خود را در حین زایمان، نزدیک واژن قرار می دهند و به طور کلی نمایان شدن اندام جنسی، می تواند یکی از عوامل ترس از زایمان باشد.

عدم آگاهی صحیح از عوارض و خطرات زایمان نیز، می تواند در این ترس موثر باشد.

نگرانی در مورد تغییراتی که پس از زایمان، در سبک زندگی فرد ایجاد خواهد شد، مانند عدم توانایی در کنترل برنامه خود، یکی دیگر از زمینه های بروز توکوفوبیا است.

ترسیدن از اینکه بعد زایمان دچار ناراحتی شدید و افسردگی پس از زایمان بشود هم یکی دیگر از عوامل بروز توکوفوبیا است.

بیشترین علت ترس از زایمان

همانطور که گفته شد، توکوفوبیا می‌تواند دلایل گوناگونی داشته باشد و از عوامل مختلفی مرتبط با فرآیند زایمان و تجربه‌های قبلی زنان نشأت گیرد. در ادامه، شایع‌ترین و بیشترین علل ترس از زایمان را بررسی خواهیم کرد:

1. تجربه‌های قبلی: یکی از اصلی‌ترین دلایل ترس از زایمان، تجربه‌های زایمان قبلی است. اگر فرد تجربه‌ای ناخوشایند و مملو از مشکلات و ناراحتی‌های روحی و جسمی در زایمان قبلی خود داشته است، احتمالاً با ترس و نگرانی در مورد تکرار آن تجربه ناخوشایند در زایمان بعدی مواجه خواهد شد.
2. ترس از درد: درد زایمان یکی از عوامل اصلی ترس است. این درد ممکن است باعث ترس و نگرانی شود؛ چرا که افراد نمی‌توانند قدرت و شدت درد را پیش بینی کنند.
3. ترس از عوارض و مشکلات جسمی: ترس از عوارض جانبی یا مشکلات جسمی مرتبط با زایمان، مانند عدم بازگشت به شکل قبلی بدن، می‌تواند نگرانی و ترس از زایمان را در زنان ایجاد نماید.
4. نگرانی در مورد سلامت خود و نوزاد: ترس از مشکلات و تهدیدات مربوط به سلامت خود و نوزاد، می‌تواند به علت عدم آشنایی با فرآیند زایمان و نامعلوم بودن وقوع مشکلات مرتبط با آن، ایجاد شود.
5. ترس از عدم کنترل: احساس عدم کنترل بر روند زایمان و وقوع اتفاقات پیش‌بینی نشده و مشکلاتی که ممکن است رخ دهند، می‌تواند نگرانی و ترس از زایمان را در زنان ایجاد نماید.
6. ترس از آسیب رسیدن به بدن: ترس از تغییرات جسمی، آسیب دیدن بدن و تجربه درد در زایمان، می‌تواند برای برخی زنان مهم باشد.
7. فشار اجتماعی و فرهنگی: فشارهای اجتماعی و فرهنگی درباره زایمان و برخی تصورات و باورهای فرهنگی منفی مرتبط با آن، می‌تواند عاملی برای بروز ترس و نگرانی در افراد شود.

فوبیا چیست؟

پیش از پرداختن به توکوفوبیا، باید به مفهوم فوبیا در معنای روانشناختی آن پرداخت. می توان گفت که به طور کلی دو نوع ترس در انسان وجود دارد: 1) ترس های طبیعی که نسبت به پدیده های خطرناک وجود دارد. 2) ترس های غیر طبیعی که نسبت به پدیده های بی خطر و یا کم خطر وجود دارد. فوبیا اشاره به ترسی شدید از پدیده ها دارد که منجر می شود فرد برای اجتناب از موقعیت های خاص ترس، دست به هر کاری بزند، به نحوی که ممکن است زندگی عادی وی را مختل کرده و دچار مشکلات اساسی کند.(فوبیاهایی مانند ژنوفوبیا،کرونوفوبیا و …)

آن ها ممکن است افکار و رفتارهای غیرمنطقی را تجربه کنند که کنترل آن ها بسیار دشوار است. برای مثال فردی که دچار فوبیای تاریکی است ممکن است حتی برای لحظاتی کوتاه نیز نتواند این امر را تجربه کند و برای تجربه نکردن آن، زندگی شخصی اش را به نحوی تنظیم کند که هرگز مجبور نباشد از تاریکی عبور کند. چنین فردی اگر به طور ناخواسته در چنین شرایطی قرار گیرد، دچار حملات عصبی و استرس شده و ممکن است تعادل خود را از دست بدهد.

در نتیجه فوبیا به هرگونه ترس غیر طبیعی، بیش از حد معمول و گاها فلج کننده از پدیده های بی خطر و یا کم خطر اشاره دارد که منجر به تغییر مسیر عادی زندگی فرد شده و بر جنبه های مختلف زندگی وی اثر می گذارد. توکوفوبیا نیز، یکی از انواع فوبیا است که زنان در معرض آن قرار دارند. به نحوی که به شکلی غیر طبیعی و بیش از حد، از زایمان و در نتیجه باردار شدن، هراس دارند و همه تلاش خود را می کنند تا در معرض آن قرار نگیرند.

انواع ترس از زایمان:

به طور کلی ترس از زایمان یا توکوفوبیا به دو دسته تقسیم می شود: توکوفوبیای اولیه و توکوفوبیای ثانویه. در این قسمت انواع توکوفوبیا را به صورت کامل مورد بررسی و ارزیابی قرار می دهیم تا بتوانید هر چه بهتر با این نوع فوبیا آشنا شوید….

توکوفوبیای اولیه:

به طور کلی توکوفوبیای اولیه را زنانی تجربه می کنند که تا کنون تجربه زایمان و یا حتی بارداری را نداشته اند. این نوع توکوفوبیا می تواند در دوران بارداری رخ دهد، همچنین این فوبیا می تواند در دوران نوجوانی که فرد هنوز ازدواج نکرده است رخ دهد. در واقع برخی از دختران و زنانی که مورد تجاوز و یا آسیب های جنسی قرار گرفته اند، می توانند به این نوع اختلال مبتلا شوند. این دسته از افراد قبل از زایمان در جلسات معاینه و یا در زمان زایمان، ممکن است خاطرات گذشته برایشان تداعی شود و آسیب های شدید روحی را متحمل شوند.

توکوفوبیای ثانویه:

توکوفوبیای ثانویه را زنانی تجربه می کنند که در گذشته تجربه زایمان و یا بارداری را داشته اند. این نوع فوبیا بنا به دو علت کلی رخ می دهد.

1. علت اول: توکوفوبیای ثانویه می تواند به علت داشتن تجربه زایمان های آسیب زا و یا زایمان های ناموفق، ایجاد شود. در واقع این دسته از افراد ممکن است دچار سقط جنین، مرده زایی، زایمان های آسیب زا و… شوند و در نهایت درگیر توکوفوبیای ثانویه شوند.
2. علت دوم: دسته ای دیگر از زنانی که درگیر توکوفوبیای ثانویه می شوند، تجربیات آسیب زای زایمان زنان دیگر را می شوند و منجر به ایجاد ترس از زایمان و توکوفوبیا ثانویه می شود. همچنین در بسیاری از موارد مبتلا به توکوفوبیای ثانویه، شاهد برخی از اختلال های روانی همچون اضطراب، افسردگی و… در گذشته افراد مبتلا هستیم.

نشانه های ترس از زایمان 

ترس از زایمان، می تواند بر افکار و رفتارهای فرد مبتلا تأثیر گذاشته و حتی منجر به بروز افسردگی در آن ها گردد. از جمله رفتارها و نشانه هایی که مبتلایان به ترس از زایمان، اغلب از خود نشان می دهند، می توان به موارد زیر اشاره کرد:

یکی از مهم ترین نشانه های توکوفوبیا، می تواند اجتناب و دوری از برقراری رابطه جنسی باشد. آن ها به شکل نامتعارفی از برقراری رابطه جنسی امتناع می کنند و این امتناع را به شکل های مختلف فیزیکی یا روانی، از خود نشان می دهند.

کسانی که به ترس از زایمان دچار هستند، اغلب از لحاظ عاطفی، نمی توانند با جنین خود ارتباط برقرار کنند.

همچنین این افراد، نسبت به بارداری و مادر شدن، احساس هیجان و خوشحالی ندارند.

به دلیل همین عدم رغبت و بی میلی، اغلب تلاش می کنند که باردار بودن خود را از دیگران، پنهان کنند.

در طول مدت بارداری نیز، احساس جدایی از همسر(سرد شدن رابطه) و تنهایی را تجربه می کنند.

در نتیجه این ترس و نگرانی، ممکن است بسیاری از مبتلایان به توکوفوبیا، حتی اگر یک زایمان طبیعی واژینال ایمن، برای آن ها امکان پذیر باشد، اغلب زایمان سزارین را به جای زایمان طبیعی انتخاب می کنند.

برخی از مبتلایان حتی ممکن است نتوانند به طور کلی با اسن مسئله کنار بیایند و در صورت باردار شدن، اقدام به سقط جنین می کنند.

برخی نیز ممکن است پس از زایمان، به دلیل عدم ارتباط عاطفی با نوزاد، آن را به فرزندخواندگی دیگران در آورند.

برخی هم به دلیل زودرس بودن زایمان و چگونگی نحوه زایمان از این ترس نشات میگیرند.

در صورتی که علائم و نشانه های ترس از زایمان را در خود یا یکی از نزدکان خود مشاهده می کنید، می توانید از طریق مراجعه به کلینیک دکتر شقایق نوروزی، به روزترین خدمات مشاوره ای را دریافت نمایید.

مشاوره برای تشخیص توکوفوبیا(ترس از زایمان)

توکوفوبیا در بسیاری از موارد، در طول معاینه های پزشکی که افراد به طور دوره ای انجام می دهند، قابل تشخیص است. برای افرادی که هنوز باردار نشده اند، معاینات دوره ای مربوط به سلامت و بهداشت جنسی، فرصت مناسبی است تا ارائه دهندگان مراقبت های بهداشتی، در مورد پیشگیری از بارداری و برنامه ریزی برای تشکیل خانواده سؤال کنند. در اینجا بسیاری از نگرانی های فرد در مورد زایمان نمایان خواهد شد و اغلب توضیحات متخصصان، مشکل را حل خواهد کرد.

اما برای افرادی که در باردار به سر می برند، معاینات منظم قبل از زایمان، اغلب شامل سؤالاتی در مورد سلامت روان نیز هست که پاسخ صادقانه به این پرسش ها، به ارائه دهندگان مراقبت های بهداشتی کمک می کند تا توکوفوبیا را تشخیص دهند. پس از تشخیص این مسئله، فرد را به متخصصان سلامت روان، ارجاع می دهند تا در صورت نیاز، پروسه درمان وی، آغاز شود. جهت رزرو نوبت و دریافت خدمات مشاوره فردی در خصوص ترس از زایمان، می توانید با شماره 02188217088 تماس حاصل فرمایید.

 درمان ترس از زایمان(ترس از بارداری)

یکی از روش های رایج موجود برای درمان ترس از زایمان(ترس از بارداری)، درمان شناختی رفتاری یا CBT است. انجام CBT به فرد مبتلا کمک می کند تا آن جنبه هایی از زایمان، که به فوبیا دامن می زنند را شناسایی کرده و سپس به مقابله و رفع آن بپردازد. درمانگر در این روش همچنین روش های مطلوب و سالم مقابله با ترس به فرد می آموزد.

اما نمی توان گفت که در همه موارد توکوفوبیا، این تنها راه درمان است. روش های دیگری نیز وجود دارد که می تواند به صورت موازی با CBT و یا به تنهایی، برای برای غلبه بر توکوفوبیا مورد استفاده قرار گیرد.

برای مثال استفاده از داروهای ضد افسردگی، یکی تجویزهای روان درمانگران، برای مبتلایان به ترس از زایمان است. این مورد در خصوص افرادی که علاوه بر توکوفوبیا، به افسردگی نیز مبتلا هستند، می توانند موثر باشد. این داروها، می توانند مواد شیمیایی مغز را که مسئول تنظیم خلق و خو هستند، تعدیل می کنند. البته باید توجه داشت که این داروها تنها با تجویز درمانگر، باید مورد استفاده قرار گیرد و مصرف بی رویه آن، می توان روند درمان توکوفوبیا را نیز با مشکل مواجه کند.

هیپنوتیزم درمانی نیز از دیگر روش هایی است که اغلب درمانگران، در خصوص انواع فوبیا از جمله توکوفوبیا، به کار می گیرند. هیپنوتیزم درمانی، از تکنینک آرامش متمرکز، به منظور دستیابی به حس آگاهی بیشتر، استفاده می کند. در این روش، درمانگر به فرد مبتلا کمک می کند تا افکار ناخودآگاهی که او را عقب نگه می دارند، کشف کرده و کنترل کند.

علاوه بر موارد فوق، کاهش استرس بارداری، از مهم ترین راهکارهایی است که می تواند بر درمان فوبیا تاثیر گذار باشد. کاهش استرس با روش هایی از جمله یوگا، مدیتیشن و سایر تکنیک های آرامش بخش، امکان پذیر است و افراد می توانند به موازات درمان های تخصصی، آن را دنبال کنند.

برخی با این پرسش مواجه اند که آیا می توان از ابتلا به ترس از زایمان، پیشگیری کرد؟ باید گفت، اگرچه به لحاظ علمی، روش مشخصی برای پیشگیری از توکوفوبیا، وجود ندارد، با این حال، با استفاده از تکنیک هایی مانند اصلاح سبک زندگی و کاهش استرس، کسب اطلاعات صحیح و منطقی در خصوص بارداری و زایمان طبیعی و پرهیز از توجه به تجربه های منفی سایرین، می توان احتمال ابتلا به توکوفوبیا را کاهش داد. همچنین در صورت مشاهده علائم اولیه و ابتدایی ترس از زایمان که در بالا به آن ها اشاره شد، باید توجه داشت که هرگز برای مراجعه به درمانگر زود نیست و مراجعه زود هنگام می تواند از تبدیل ترس به فوبیا و اختلال، جلوگیری کند.

یکی از مواردی که در خصوص مقابله با توکوفوبیا بسیار اهمیت دارد، داشتن یک شبکه پشتیبانی است که می تواند این مقابله را آسان تر کند. دوستان و عزیزانی را که تأثیر مثبتی در زندگی فرد دارند، در این زمینه می توانند کمک شایانی داشته باشند. با حمایت و محبت آن ها، افراد می توانند پروسه درمان خود را به خوبی طی کرده و یا بر ترس های اولیه خود غلبه کنند.

جهت رزور نوبت و دریافت خدمات مشاوره در خصوص درمان ترس از زایمان، با شماره تلفن  02188217088 تماس بگیرید.